یکی از اساتید ما در دانشگاه تهران، علاقه خاصی به ریشه‌یابی واژگان دارد. هر چند درس او حکومت و سیاست در نهج‌البلاغه است اما هر واژه از خطبه‌های امیر المؤمنین را در فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسوی ریشه‌یابی می‌کنند. واژه روح در عربی از راح گرفته شده است. راح همان راه فارسی است؛ یعنی راه رفت... عرب اگر بخواهد بگوید حرکت کن، راه برو، می‌گوید: رُح. که همان «رُو» در فارسی است. روح و روان در برابر جسم قرار دارد. جسم ساکن است و روح، روان و سیال است. ران پا را هم به همین دلیل ران می‌گویند که عامل حرکت و راه رفتن است. واژه Run در انگلیسی هم از همین ریشه رو و روان بودن گرفته شده. موفق باشید؛ حمید رضا نیرومند... (ادامه)

احتمالاً شما هم مثل من ضرب‌المثل «صد رحمت به ...» را زیاد استفاده می‌کنید. ظاهراً عبارت درست و کامل آن «صد رحمت به دزد سر گردنه» است و داستان اولین استفاده از آن در اینترنت آمده: کلیک کنید و داستان جالبش را بخوانید. اما جایی ندیدم که توضیح دهد این «صد رحمت» از کجا آمده و چرا مثلاً گفته نشده: هزار رحمت به فلانی... اخیراً حدیثی خواندم که به احتمال قوی منشأ عبارت «صد رحمت» در این ضرب‌المثل است: در حديث آمده است: خداوند صد رحمت دارد؛ يک‌صدم آن را فعلاً در عالم پخش كرده و اين همه رحمت كه در ميان موجودات عالم برقرار است، از قبيل محبّت مادران به فرزندان و ديگر روابط مهرآميزی كه ساير موجودات با هم دارند و ... همه انشعاب از همان يک‌صدم رحمت است و نود و نه جزء باقی، ذخيره برای روز قيامت است و آن روز، خدا اين يک‌صدم را هم به آن نود و نه جزء اضافه خواهد كرد و صددرصد رحمت خود را شامل حال اهل محشر... (ادامه)

واژه «مال» از کلمه «میل» در عربی گرفته شده؛ به معنی چیزی که مورد میل و خواسته باشد. واژه «رانت» همان واژه Rent انگلیسی است که تلفظ فرانسوی آن رانت است. Rent یعنی اجاره یا بهره مالکانه. این روزها وقتی گفته می‌شود فلانی از رانت برخوردار است یعنی یک بهره‌ای که دیگران از آن بی‌بهره هستند به او رسیده... موفق باشید؛ حمید رضا نیرومند... (ادامه)

اگر احیاناً شنیده باشید، در اخبار و متون عربی، «انقلاب اسلامی ایران» به این صورت بیان می‌شود: الثَّورةُ الإسلاميةِ في إيران اما واژه ثوره که معادل انقلاب گرفته شده، از واژه ثور به معنای گاو نر گرفته شده. چون در گذشته برای شخم زدن زمین از گاو نر استفاده می‌شده و شخم زدن در حقیقت زمین را زیر و رو می‌کند، این واژه در عربی معادل انقلاب گرفته شده؛ در انقلاب‌ها نیز حکومت دچار دگرگونی می‌شود. البته واژه إنقلاب نیز خودش عربی است و از واژه قلب به معنی تحول و تبدیل به چیز دیگر گرفته شده و مانند کلمه نهضة جایگزینی برای ثورة است. موفق باشید؛ حمید رضا نیرومند  ... (ادامه)

اگر می‌خواهید بدانید حروفی مثل آلفا، بتا، گاما، ... ، عدد پی، عدد فی و... از کجا آمده‌اند، بد نیست یک بار با حروف یونانی (Greek Alphabet) آشنا شوید: زبان یونایی ۲۴ حرف دارد که شکل و نام و تلفظ آن‌ها به صورت زیر است: حرف الفبانام و تلفظ Α α alpha, άλφα Β β beta, βήτα Γ γ gamma, γάμμα Δ δ delta, δέλτα Ε ε epsilon, έψιλον Ζ ζ zeta, ζήτα Η η eta, ήτα Θ θ theta, θήτα Ι ι iota, ιώτα Κ κ kappa, κάππα Λ λ la(m)bda, λά(μ)βδα Μ μ mu, μυ Ν ν nu, νυ Ξ ξ xi, ξι Ο ο omicron, όμικρον Π π pi, πι Ρ ρ rho, ρώ Σ σ/ς, Ϲ ϲ sigma, σίγμα Τ τ tau, ταυ Υ υ upsilon, ύψιλον Φ φ phi, φι Χ χ chi, χι Ψ ψ psi, ψι Ω ω omega, ωμέγα تلفظ یونانی برخی از آن‌ها نسبت ب... (ادامه)

خوب، بعد از ظهور شبکه‌های اجتماعی مانند توئیتر و تلگرام و... مفهومی بر سر زبان‌ها افتاد و این روزها دیگر فراگیر شده با نام «هش‌تگ». اما کمتر کسی می‌داند این کلمه دقیقاً به چه معناست!؟ هشتک یا هش‌تگ؟ با توجه به اینکه گ ساکن گاهی مانند ک ساکن شنیده می‌شود، تعجبی ندارد که کسی که این کلمه انگلیسی را قبلاً نشنیده، هش‌تک بشنود و بگوید و هشتک بنویسد. (مانند آن کابینت‌سازی که چند روز پیش برای سفارش پیشش بودیم، دیدم در فاکتور نوشته «سینگ ظرفشویی»!! پانزده سال بود سینک ظرفشویی را «سینگ» می‌نوشت! گفتم آقا sink به انگلیسی یعنی چکیدن، چون در سینک ظرفشویی آب می‌چکد این نام را به خود گرفته) به هر حال، Hash Tag (هش‌تگ) صحیح است. حالا Hash Tag یعنی چه؟ برای اینکه به طور دقیق و علمی بفهمید این مفهوم به چه معناست باید ده سال در رشته کامپیوتر درس بخوانید و دکترا بگیرید؛ اما من سعی می‌کنم به طور خلاصه، تو... (ادامه)

من پیش از این، در مورد «نام» حداقل دو مطلب مهم ارسال کرده‌ام: - چه نوع اسم‌هایی در گفتار خودمانی تغییر می‌کنند؟ - برای پروژه‌های خود نام و لوگوی خوب انتخاب کنید... (تأثیر نام و لوگو در پیشرفت پروژه) اما در دوره هوش مصنوعی که در مطلب «بهترین دوره ویدئویی انگلیسی آموزش هوش مصنوعی» معرفی کرده بودم، استاد دوره جمله‌ای گفت که برایم جالب بود: Once you can give a name to something, you power over it! اگر بتوانید به یک چیز یک نام بدهید، بر آن غلبه خواهید کرد. و او گفت که این قانون را Rumpelstiltskin Effect (اثر رامپل‌استیلت‌اسکین) می‌نامند. انصافاً جمله مهمی است (مانند آن قانون «تیغ اوکام» که در مطلب «در بیانِ سادگی... (ساده بودن ساده نیست!)» اشاره کردم که می‌گفت: «ساده‌ترین توصیف، معمولاً بهترین توصیف است»). بسیاری از ابهاماتی که در علم وجود دارد به خاطر این است که هنوز نتوانسته‌ایم به آن ... (ادامه)