بلایی که ممکن است آی.پد و کلاً تبلت ها سر شما بیاورند!

توجه: با توجه به اینکه مطلب، کمی طولانی است، شاید بهتر باشد با پارس‌خوان به آن گوش دهید

مقدمه:

این روزها تبلت دارد بسیار عمومی می‌شود. من سر کلاس‌هایی که دارم، به مرور دارم دانشجویانی را می‌بینم که همراه خود تبلت دارند. این مطلب را به بهانه عمومی شدن تبلت‌ها و با پیشفرض iPad می‌نویسم:

درست است که چند روز پیش اپل سمیناری ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان داشت (اینجا را ببینید و یا از اینجا، ویدئوی این سمینار و سمینارهای دیگر اپل را بخرید) و دو نرم افزار خارق العاده را معرفی کرد (iBooks2 و Author) که من شک ندارم که به زودی دنیای آموزش را متحول می‌کند و احتمالاً هیچ کس بدون iPad سر کلاس حاضر نمی‌شود، اما می‌خواهم در این مطلب کمی از معایب آموزش کاملاً دیجیتال صحبت کنم:

این روزها امتحاناتم شروع شده است و تقریباً برای اولین بار است که با iPad درس می‌خوانم.

اسلایدهای اساتید را روی نرم افزار iBooks (نرم افزار خوانای PDF روی دستگاه iPad) ریخته‌ام و صدای ضبط شده‌شان را هم در Music Player آن.

هدفون را به گوشم می‌زنم و با کنترلی که روی سیم هدفون است، صدا را متوقف یا پخش می‌کنم و همزمان روی آی.پد، اسلایدها را نگاه می‌کنم.

حقیقتش را بخواهید، من در کلاس‌های ارشد با توافق اساتید، حاضر نشدم (چون پانصد کیلومتر از دانشگاهی که قبول شده‌ام دور هستم و رفت و آمد به آنجا از رفت و آمد به جهنم برایم سخت‌تر است!) در عوض با کمک دوستان، اسلایدها و صدای ضبط شده‌شان را گیر آوردم و به صورت مجازی درس خواندم!
از این نوع آموزش، کاملاً راضی هستم و اگر اوضاع مثل این ترم، خوب پیش برود، ترجیح می‌دهم ترم‌های بعد را هم سر کلاس نروم. تصور کنید، کیلومترها سوار ماشین باشید، خسته و کوفته به کلاس برسید، استاد هم بیاید تند تند از روی اسلاید چیزهایی بگوید طوری که نه حوصله گوش کردن دارید و نه فرصت نوشتن نکات! بعد از کلاس هم که اگر حتی فایل ویدئویی جلسه (مثل کشورهای پیشرفته) موجود باشد، می‌گویید من که سر کلاس بوده‌ام، چرا دوباره گوش کنم؟ پس کلی نکته و یادداشت را از دست می‌دهید. اما آموزش مجازی: هر وقت حوصله داشتید، در منزل خودتان، روی مبل بنشینید و درس را گوش کنید. هر وقت خواستید، استاد را Pause کنید و نکاتی که روی اسلاید نیست را یادداشت کنید، هر وقت خواستید Play کنید، جلو و عقب ببرید و خلاصه با خیال راحت آموزش ببینید! (فکر می‌کنم نمرات من از دوستانی که سر کلاس بودند، بیشتر شود :) حداقل در این دو امتحانی که تا به حال داده‌ایم به این صورت بوده)

و اما معایب کتابخوانی با iPad (و در کل، Ebook Readerها):

امتحان اول را کاملاً با آی.پد درس خواندم! برخی مشکلات باعث شد که برای امتحان دوم و از این به بعد، دیگر به آن اعتماد نکنم! در امتحان دوم، همان روش سنتی، یعنی پرینت گرفتن اسلایدها و نوشتن با دست‌خط را دنبال کردم. برخی از دلایل شکست مطالعه دیجیتال را اینجا می‌آورم:

نوشتن یادداشت روی صفحات کتاب الکترونیکی تقریباً غیرممکن است:

اکثر اوقات شما PDF کتب را در اختیار دارید. iBooks متأسفانه امکان درج Note بر روی PDF را فراهم نکرده است!

یک pdf در iBooks بدون هیچ امکانات خاصی

در این چند روز من نرم افزارهای مختلفی از App Store دانلود کردم که امکان یادداشت روی PDF را بدهد، اما در نهایت نتوانستم خودم را راضی کنم که کتاب را در آن نرم افزار دنبال کنم! چون iBooks چیز دیگری است!

بر فرض هم که بگوییم نرم افزار nau.Annotate یا هر نرم افزار دیگری، امکان نوشتن یادداشت را می‌دهد، اما خداوکیلی حوصله‌تان می‌گیرد یک جمله را در دوران امتحان با آن همه اضطراب و تنگی وقت، روی یک PDF تایپ کنید؟ فونت آن را کم و زیاد کنید تا بقیه جا بشوند؟ استایل به آن بدهید؟
مثلاً من اسلایدها را به صورت PowerPoint هم داشتم پس بردم در نرم افزار Keynote:

اینجا امکان یادداشت بود، اما مگر می‌شود به همان سرعتی که شما روی کاغذ یادداشت می‌کنید و با همان خیال راحت، اینجا تایپ کرد؟ برای درشت کردن یک کلمه، حداقل باید 5 بار صفحه را لمس کنید!!!

اما اگر کاغذ باشد، با خیال راحت و خیلی سریع، هر کجای صفحه که خواستید، مطلب می‌نویسید، فلش می‌زنید و ربط می‌دهید به آن بخش از صفحه. نوشته را قوص‌دار می‌نویسید، عمودی می‌نویسید و ...

ببینید با چه خیال راحتی روی برگه نوشته‌ام:
(خیلی مهم را داشته باشید!)

هایلایت کردن و یا خط کشیدن زیر جملات هم به سختی ممکن است:

انجام هر کدام از این کارها هم باز به راحتی کار روی کاغذ نیست! iBooks که روی PDF اصلاً کار خاصی انجام نمی‌دهد، کار در نرم افزارهای جانبی هم مثل این است که شما در Word بخواهید یک سند را آرایش کنید! چقدر حوصله و فرصت این کار را دارید؟

دردسرهای برق و کرش کردن و امثالهم:

- در مورد درس اول، در راه، در ماشین که بودم، خواستم اسلایدها را مرور کنم، متوجه شدم که باطری آی.پد در حال تمام شدن است. همین، یک استرس به من تحمیل کرد!
- به خاطر سنگین بودن اسلایدها (بیش از 150 صفحه شامل کلی شکل و متن) بارها مجبور شدم آی.پد را ری.استارت کنم تا Keynote موقع باز کردن فایل پاورپوینتِ یکی از فصل‌ها کرش (Crash) نکند!! (این یکی از همه بیشتر اعصابم را خرد می‌کرد)
- برنامه iBooks و بقیه Pdfخوان‌ها هم بارها هنگ کردند و خود به خود خارج شدند!

این استرس‌ها را به استرس امتحان بیافزایید!

ساخت ePub فارسی مشکل (تقریباً محال) است:

ممکن است برخی افراد بگویند شما PDFها را به ePub تبدیل کنید تا در iBooks به راحتی هایلایت یا یادداشت‌برداری شود! من معتقدم کسی که این را می‌گوید هنوز چندان تجربه مطالعه با تبلت را نداشته است! این‌ها حرف است! (اینا تو فیلماست!) اکثر جزوات و کتب فارسی به صورت pdf هستند و تبدیل آن‌ها به ePub تقریباً محال است!
ضمن اینکه اگر هم انگلیسی را به ePub تبدیل کرده باشید متوجه می‌شوید که آنقدر کتاب را ضایع می‌کند که ترجیح می‌دهید همان pdf را با همه بدی‌هایش مطالعه کنید!

چشمان شما بسیار زودتر خسته می‌شود:

وقتی با آی.پد یا تبلت درس می‌خوانید، باید در ذهن داشته باشید که بیش از 3 ساعت نمی‌توان به آن خیره شد! آن هم خیره شدن از فاصله کمتر از 30 سانتی متر! در مورد درس اول که با آی.پد مطالعه کردم، باورم نمی‌شد اینقدر زود فرصت درس خواندنم با خسته شدن چشمانم تمام شود!

عوامل بیشتر برای پرت کردن حواس شما!

در حین درس خواندن با آی.پد همینطور ایمیل جدید می‌رسید و صدای رسیدن ایمیل جدید، من را کنجکاو می‌کرد که فعلاً قید اسلایدها و درس را بزنم و ببینم که ایمیل چه بود! یا مثلاً تا آیکون Garageband را می‌دیدم دلم می‌خواست با آن گیتار و کیبورد آن کمی موسیقی بزنم و یک آهنگ جدید بسازم! و یا به محض اینکه مرورگر وبش را می‌دیدم هوس می‌کردم که آفتابگردان را چک کنم و ببینم دنیا دست کیست!!! :)

اما کاغذ هرگز این حواس‌پرتی‌ها را ندارد.

بحث روان‌شناسی موضوع:

اگر ذهن خود را مرور کنید متوجه می‌شوید که شما بسیاری از مطالبی که حفظ هستید را با موقعیت آن مطلب روی صفحه یا نوع نوشتن آن به خاطر سپرده‌اید! یکی از اصولی که در دوره‌های حفظ قرآن از شما می‌خواهند این است که هرگز قرآن خود را عوض نکنید! از ابتدا تا انتهای حفظ قرآن باید از یک قرآن استفاده کنید. من خودم در دوران سربازی (و کلاً در دوران مختلف)، برای اینکه دعاها یا سوره‌ها را حفظ کنم، با دست‌خط خودم روی یک کاغذ می‌نوشتم و مثلاً الان دقیقاً یادم هست که روی آن برگه‌ای که دعای عهد را نوشته بودم، آخرین عبارت صفحه اول، "و ما عشة من ایامی" بود. اما از وقتی با گوشی دعاها را می‌خوانم، حفظیاتم به صفر نزدیک شده!! چون در گوشی، به خصوص جاهایی که می‌توان متن را بزرگ و کوچک کرد، (مثلاً در فرمت ePub) دیگر، صفحه مطرح نیست. شما فقط با مطلب کار دارید، هر چقدر فونت را بزرگ‌تر کنید، صفحات بیشتر می‌شوند و برعکس. یعنی موقعیت نوشته نسبت به صفحه هر بار متفاوت خواهد بود. ضمن اینکه بر خلاف نوشتار دستی، فونت همه نوشته‌ها یکی است!

پس یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ کردن و یادگیری (یعنی موقعیت و نوع نوشتار مطلب) را از دست داده‌اید!

بحث روان‌شناسی دیگر اینکه: امام صادق آن زمان، گفت: اگر نوزاد گریه کرد، گوش او را به سمت چپ سینه مادر (محل قلب او) نزدیک کنید تا آرام شود. چون گوش نوزاد ماه‌ها با صدای قلب مادر همنشین بوده و به محض شنیدن آن، هم یک موسیقی آشنا و آرامش‌بخش برای اوست و هم اینکه صدای قلب مادرش را تشخیص می‌دهد و از اینکه مادرش در کنارش است، احساس آرامش می‌کند. مطمئنم شما هم با من هم‌عقیده‌اید که با جزوه دست‌نویس خودتان (حتی اگر با بدترین خط نوشته شده باشد) نسبت به جزوه دیگران یا کتاب الکترونیکی، راحت‌تر هستید و با دیدن آن احساس آرامش می‌کنید، درست نمی‌گویم؟

نتیجه:

شکی نیست که آی.پد کمکی غیرقابل باور به زندگی من کرده است و مطمئناً به خیلی‌های دیگر هم همینطور. (همین که احساس می‌کنم همیشه کتاب‌هایم همراهم است و دیگر نیاز نیست مثل گذشته 800 صفحه کتاب خارجی را پرینت بگیرم و در کیفم حمل کنم، ممنونش هستم. جستجوی سریع، رفتن به صفحه خاصی به سادگی یک کلیک و ده‌ها مزیت دیگر)

اما

اما باید دقت کرد که آی.پد هم مثل چاقو است! اگر دست دیوانه بدهی، یک انسان را می‌کشد و اگر دست دکتر بدهی، جان یک انسان را نجات می‌دهد!
با احتیاط و به‌جا از آن استفاده کنید!
مثلاً در یکی از کلاس‌های مکالمه زبان، دیدم یکی از زبان‌آموزان تبلت آورده است و کتاب دیجیتالی Top Notch را روی آن ریخته است. از او خواستم که برای جلسه بعد، حتماً کتاب را بیاورد و دیگر در این مورد از تبلت استفاده نکند! تصور کنید، در دوران زبان آموزی که هر لحظه کلمه و اصطلاح جدیدی می‌شنوید و باید سریعاً در گوشه و کنار کتاب بنویسید و برای سال‌ها به آن رجوع کنید و مرور کنید، بخواهید از تبلت استفاده کنید! در اینجا تبلت یک سم به تمام معنا خواهد بود!

به نظر من هرگز برای درس خواندن از آی.پد و تبلت استفاده نکنید، بلکه برای مطالعه آزاد و احیاناً مرور مطالب و دروس، از آن استفاده کنید.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند

آدرس کوتاه این مطلب:

http://yourl.ir/ipad-no