فیلم WALL-E به روایت صدا و سیمای ما!

قبلاً این را شنیده بودم، اما هرگز باور نکرده بودم. شنیده بودم در سریال اوشینی که در کشور سازنده پخش شده است، اوشین به عنوان یک دختر هرزه معرفی شده است، اما بعد از اینکه ایران این سریال را می‌خرد و بعد از آن سانسورها و تغییرات که اوشین را دختری مظلوم و دوست‌داشتنی معرفی می‌کرد، کشور سازنده، از ایران خواسته بوده است که اوشین جدید را دوباره به خودشان بفروشد!!!

روز پنج‌شنبه (25 مهر 87) انیمیشن زیبای Wall-E (محصول سال 2008 شرکت پیکسار) از تلویزیون ما پخش شد. این انیمیشن در همان روزهای اول انتشار، دهان بسیاری از انیماتورها را باز گذاشت! در برخی صحنه‌ها (به خصوص در ابتدای فیلم) آنقدر جزئیات محیط به خوبی طراحی شده‌اند که خیلی‌ها باورشان نمی‌شود که در دنیای واقعی روباتی به نام Wall-E وجود نداشته باشد و همه چیز به صورت کامپیوتری طراحی شده.

این ویژگی، به انضمام ویژگی صداگذاری بی‌نظیر آن و برخی ویژگی‌های جدید، مثل بدون دیالوگ بودن و قابل فهم برای تمامی مردم جهان، باعث شد که Wall-E در طی چند ماه، سه بار نامزد دریافت جایزه در جشنواره‌های مختلف شود.

علاوه بر داستان، مفاهیم جالب و گاهی اوقات وحشتناکی درباره‌ی روبات‌ها در این فیلم به تصویر کشیده شده است و خیلی‌ها معتقدند این فیلم، انسان را کم‌کم برای رویارویی با چنین پیامدهایی آماده می‌کند. روبات‌هایی که خودشان را تعمیر می‌کنند، روبات‌هایی که عاشق می‌شوند، روبات‌هایی که بر علیه انسان توطئه و گاهی، شورش می‌کنند! انسانی که مفهوم "خاک" برایش ناآشناست، انسانی که راه رفتن که حالا ساده‌ترین کار است، مشکل‌ترین کار برایش خواهد شد. انسان‌هایی که ورزششان این است که با چشم به روباتی فرمان دهند تا آن روبات، توپ تنیسی را به زمین روبات مقابل بزند! و زندگی‌ای این چنینی...

به هر حال، چیزی که شگفت‌آور بود، تغییراتی بود که صدا و سیما در این انیمیشن ایجاد کرده بود!!
من همان روزهای اول این فیلم را دانلود کردم و تا به حال به خاطر ساکت شدن خواهرزاده دو ساله‌ام، بیش از چهار بار این فیلم را برایش گذاشته‌ام و خودم هم دیده‌ام، اما خواستم برای اینکه ببینم بعضی جملات فیلم (این فیلم، در کل بدون دیالوگ شناخته می‌شود ولی چند دقیقه از فیلم شامل دیالوگ است) را چطور به فارسی ترجمه کرده‌اند، این فیلم را به فارسی هم ببینم.
اما داشتم شاخ در می‌آوردم!
قسمتی جریان فیلم اصلی به این صورت است که:
پس از اینکه انسان‌ها در سال 2110 زمین را با زباله‌ها و سموم شیمیایی خود، غیرقابل زندگی می‌کنند، مجبوراً به فضا رو می‌آورند و در سفینه‌هایی که حالا جای هتل‌های چند ستاره را گرفته‌اند اقامت می‌کنند. سفینه‌هایی که نیازی نمی‌بینند انسان راه برود، فقط کافی‌ست اشاره کند تا روبات‌ها کارهایش را انجام دهند. به همین دلیل، ظاهر آن‌ها نیز به مرور زمان و 700 سال بعد از این ماجرا کم‌کم تغییر می‌کند. انسانی با شکم بسیار بزرگ و دست‌هایی کوتاه و پاهایی کوتاه‌تر، که مفهوم "راه رفتن" برایش غریب است و عجیب!
در این زمان، روباتی به نام EVE مأموریت پیدا می‌کند که به زمین بیاید و علائم وجود حیات را بررسی کند. بر روی زمین نیز روباتی با نام Wall-E که به نظر می‌رسد آخرین روبات به جای مانده از سال 2110 باشد، هنوز مسؤولیتش یعنی جمع‌آوری و فشرده‌سازی زباله‌ها را به خوبی انجام می‌دهد.
از آنجا که فیلم‌های جدید غربی با هر مفهومی که باشد، باید به نوعی با عشق و در اکثر مواقع با سکث* پیوند بخورد (با توجه به فیلم "عمر خیام" که آن‌ها ساخته‌اند، شک ندارم که اگر قرار بود سریال شهریار را غربی‌ها بسازند، صد در صد صحنه‌هایی بسیار فجیع در این فیلم شاهد می‌بودیم!) فیلم Wall-E هم از این جریان استثناء نیست و روبات EVE در نقش یک معشوقه برای Wall-E ظاهر می‌شود! با صدا و ظاهری شبیه‌تر به دختران.

در ادامه، بعد از اینکه به نوعی، مأموریت EVE تمام می‌شود و باید به سفینه انسان‌ها برگردد، Wall-E که حالا یک عاشق دلداده شده، هر طور هست، همراه او به فضا و به سفینه می‌رود...

اما در فیلمی که از تلویزیون دیدیم، اصلاً EVE کلاً با صدای مردانه (و آن هم یک مرد خشن!) ظاهر شد! (جالب است که EVE اسم دختر است)

در ابتدای فیلم، Wall-E در بخشی از فیلم‌هایی که می‌بیند، یک زن و مرد را می‌بیند که دست در دست هم داده‌اند و در حالی که رقصی آرام دارند، از عشق می‌خوانند... دیدن دست آن مرد در دست آن زن، Wall-E را به فکر فرو می‌برد که آیا او هم می‌تواند این حرکت را تجربه کند؟ و چندین جا در فیلم، یک دست خود را به یاد آن صحنه در دست دیگرش می‌گذارد و از این کار لذت می‌برد.
اما در فیلم روز پنج‌شنبه، صحنه‌های این زن و مرد، کلاً (با مهارتی خاص!) حذف شده بود تا مفهوم عشق از این فیلم، به طور کامل حذف شود و در عوض در این لحظات، بخض‌هایی از بازی کودکان پخش می‌شد!

با توجه به این تغییرات، مطمئنم کسانی که این فیلم را دیدند، اصلاً لذتی نبردند! یعنی کلاً بی‌مفهوم بود! هیچ کس متوجه نشد که چه چیز باعث شد Wall-E این همه درد سر بکشد که دنبال EVE برود! یا اینکه چرا هر بار که به دستان EVE نگاه می‌کرد، یاد "دست در دست دادن" آن زن و مرد می‌افتاد؟! یا چرا وقتی EVE (که حالا یک مرد خشن است!) به خاطر کمک کردن Wall-E برای تشکر، او را بوسید، وال.ای از خود بی خود شد!! :)

جالب اینجاست که این تغییرات،‌ به نظر من، کاملاً بی‌جا بود! چون هیچ صحنه یا مفهوم غیراخلاقی در این فیلم نبود که بخواهد حذف شود!
یا اگر به صداها دست نمی‌زدند، خیلی بهتر بود، چنان ضایع صداها را حذف یا کم و زیاد کرده بودند که اعصاب من خرد شد!
نکته جالب‌تر، ترجمه بد همان چند جمله فیلم بود! من با توجه به اینکه چند بار فیلم را دیده بودم، تمام جملات انگلیسی در ذهنم بود و با فارسی‌ها مقایسه می‌کردم، باید نمره صفر به مترجم داد! چند جا که جملات، کاملاً واضح و مشخص بودند، خیلی بی‌ربط ترجمه شده بود.
مثلاً وقتی EVE توسط کاپیتان چک می‌شود و گیاهی پیدا نمی‌شود، کاپیتان فکر می‌کند این روبات هم خراب شده است و موجود زنده‌ی روی زمین را اشتباه تشخیص داده و باید تعمیر شود. به روبات خدمتکار می‌گوید: Send her to repair ward یعنی بفرست‌اش بخش نگهداری و تعمیرات. اما مترجم فارسی این فیلم، کلمه Repair را به خاطر تلفظ خاص کاپیتان، Report متوجه شده بود و ترجمه کرده بود: یک گزارش تهیه کن!!!! (اینجای فیلم، کلی خندیدم!) یا ضرب‌المثل First things, first را ترجمه کرده بود: "طبق معمول، کارها را انجام می‌دهیم!" در حالی که به نظر من این ضرب‌المثل مفهوم خیلی جالب‌تری دارد. شاید عبارت "اول، کارهای مهم‌تر" خیلی بهتر می‌بود.

خلاصه، خواستم بگویم اگر خواستید این فیلم به دلتان بنشیند و از آن لذت ببرید، باید یک بار با زبان اصلی و بدون دستکاری ببینید. (اگر اینترنت پرسرعت دارید، می‌توانید از طریق این لینک‌ها دانلود کنید)
هر چند گفتم که بعضی اوقات این غربی‌ها برای تأمین هزینه هم که شده، باید بخش‌هایی از مفهوم و صحنه‌های فیلم را عاشقانه و گاهی خیلی عاشقانه(!) کنند (مثل بسیاری از فیلم‌های سال 2000 به بعد) و حق است که این صحنه‌ها حذف شوند، اما این یکی واقعاً جایش نبود! امیدوارم مسؤولین مربوطه کمی دقت کنند و یادشان باشد که ممکن است کسانی فیلم اصلی را دیده باشند و یا حتی کسانی میهمان کشور ما باشند که فیلم اصلی را در کشورشان دیده‌اند. اگر این فیلم جدید را به این صورت ببینند، مطمئناً خواهند خندید!