استاد خوب استادی نیست که بداند چه باید بگوید؛ استاد خوب استادی است که بداند چه نباید بگوید

بچه‌های ارشد زبان در حال برنامه‌ریزی یک اعتراض علیه استادی هستند که مثلاً دارد به ما «روش تدریس» درس می‌دهد!

من چند وقت پیش به ایشان ایمیلی فرستادم و نکات منفی تدریس‌شان را به او یادآوری کردم اما گوش نکردند تا بالاخره دانشجوها علیه‌شان به مدیر گروه اعتراض کردند.

مهم‌ترین نکته‌ای که به ایشان گفتم همین جمله حیاتی بود که چکیده ۱۵ سال تجربه تدریسم است:

استاد خوب استادی نیست که بداند چه باید بگوید؛ استاد خوب استادی است که بداند چه نباید بگوید!

در دنیایی زندگی می‌کنیم که انسان‌ها از همه طرف بمباران اطلاعات شده‌اند. حالا در این میان این استاد ما را تصور کنید که از ابتدای ترم، ده‌ها PDF، ده‌ها ویدئو و... در گروه و سامانه و... ارسال کرده‌اند و خروارها نکته و... به خورد دانشجویان داده‌اند. احتمالاً‌ این روش مورد افتخار ایشان و اساتیدی با همین روش تدریس است اما زهی خیال باطل.

این نوع اساتید ناخواسته و خیرخواهانه در دامی افتاده‌اند که به آن اصطلاحاً «سرریز اطلاعات» یا Information Overload گفته می‌شود.

ویکی‌پدیا در این باره نوشته است:

سرریز داده‌ها یا سرریز اطّلاعات اصطلاحی فنّی برای اشاره به حالتی است که در آن شخص در اثر مواجهه (بمباران شدن) با حجم بیش از حدّی از اطّلاعات دسته‌بندی نشده نسبت به زمانی که در اختیار دارد یا قصد دارد صرف نماید، دچار سردرگمی می‌شود و در ناتوانی از تصمیم‌گیری میان دانستن و برخورداری از همه یا بخشی از آن معلومات و داده‌ها، یا صرف‌نظر از همه یا بخشی از آن‌ها دست و پا زده و دچار نوعی سرسام و بی تصمیمی می‌شود.
فراوانی اطلاعات و عدم نظم منطقی آن، می‌تواند ترس و دلهره ای را سبب شود که به آن اضطراب اطلاعاتی (Information Anxiety) می‌گویند.

استادی که این نکته اساسی را در تدریس نداند، تصور می‌کند هر چه یک موضوع را بیشتر و جزئی‌تر توضیح دهد و هر چه اطلاعات بیشتری به دانشجو بدهد، تدریس موفق‌تری داشته. در حالی که استادی که این نکته را بداند، فعلاً یک سر نخ و یک توضیح پایه‌ای در مورد هر موضوع می‌دهد و اجازه می‌دهد دانشجو در آینده به مرور و در صورت نیاز با جزئیات آن بحث مواجه شود. بنابراین، مهم‌تر از اینکه بدانیم چه باید به دانشجو بگوییم، این است که بدانیم چه چیزهایی فعلاً نباید به دانشجو بگوییم تا سردرگم و گیج نشود. این گلچین کردن مطالب خودش مهارتی است که هر مدرسی نمی‌تواند به آن دست پیدا کند؛ و تلاش حقیقی مدرس باید در کسب هر چه بیشتر این مهارت باشد.

آن جمله زیبا که در درس امنیت تدریس می‌شود هم اینجا مفید است:

به هر کس همان قدر اطلاعات بدهید که نیاز دارد.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند