هاستینگ راه اندازی کنیم یا خیر؟

یکی از سؤالاتی که خیلی‌ها از من می‌پرسند این است که راه اندازی هاستینگ به چه صورت است؟ مقرون به صرفه هست؟ و خلاصه ابهاماتی که در این زمینه دارند...

بد نیست یک بار هم این جریان را توضیح دهم.

انواع هاستینگ:

۱- نوع اول: هاستینگ واقعی!! یا DataCenter (یا ISP):

ببینید، حقیقت این است که تقریباً هیچ کدام از هاستینگ‌های ایران یک هاستینگ واقعی نیستند! البته این روزها با توجه به اینکه زیرساخت‌ها و هزینه‌ها بهتر شده، یکی یکی دارند کارهایی می‌کنند اما خیلی تعدادشان کم است. منظور از هاستینگ واقعی این است که یک شرکت عملاً چند سرور در محل کار خود نگهداری می‌کند و سایت‌های مشتری‌ها روی آن سرورها هستند. این کار نیاز به هزینه‌های بسیار بالایی دارد! فقط یک UPS برای جلوگیری از قطع برق را تصور کنید! یا دستگاه‌های RAID و سرورهای با CPU و RAM بسیار بالا. بحث نگهداری آن یک مصیبت عُظماست! هر لحظه ممکن است فایروال و دیتابیس و امثالهم با مشکل مواجه شوند و رفع آن‌ها نیاز به تخصص و تجربه بسیار بالایی دارد. (این «بسیار بالا» را کسانی که حداقل یک مدت با این چیزها کار کرده‌اند متوجه می‌شوند!! گاهی مشکلاتی پیش می‌آید که اگر سریعاً رفع نکنید، آبروی شرکت شما به خطر می‌افتد. چنان استرسی به شما وارد می‌شود که تا مرض سکته پیش می‌روید!)

طبیتاً راه اندازی این نوع هاستینگ کار هر شرکتی نیست. مثلاً پارس‌آنلاین با آن همه ادعا برای اولین بار در ایران تقریباً به تازگی اقدام به راه اندازی دیتاسنتر کرده است:
http://www.parsonline.com/fa/services/datacenter

۲- نوع دوم: هاستینگی که خودش مشتری هاستینگ نوع اول است:

به خاطر مشکلات و هزینه‌های بالای راه اندازی دیتاسنتر، شما می‌بینید که اکثر هاستینگ‌های ایرانی با شرکت‌های خارجی قرارداد دارند که آن‌ها مسؤولیت UP نگه داشتن سخت افزاری سرور و پشتیبانی و نگهداری آن‌را به عهده می‌گیرند، فقط این هاستینگ‌ها کارهای نرم افزاری (مثل نصب سیستم عامل و نرم افزارها و اسکریپتها و غیره) را انجام می‌دهند.

شما می‌توانید لیست سخت‌افزارهایی که نیاز دارید را همراه با هزینه به آن شرکت‌ها بدهید و آن‌ها برایتان تهیه می‌کنند و سرور را روشن می‌کنند و یک آی.پی هم اختصاص می‌دهند و به UPS هم متصل می‌کنند خلاصه تر و خشکش می‌کنند و بقیه ماجرا با شماست... این سرور فیزیکی، کاملاً در اختیار شماست. هر کاری خواستید می‌توانید با آن انجام دهید...

این نوع هاستینگ با توجه به اینکه دردسرهای نگهداری سخت افزاری را ندارد، بسیار کم دردسرتر و کم هزینه‌تر است، البته اگر دیتاسنتر معتبر نباشد، طبیعتاً کار شما هم مختل می‌شود.

در این نوع هاستینگ، برخی هزینه‌های زیر به دوش شماست:

- هزینه اجاره یا خرید سرور.
- هزینه پشتیبانی سخت افزاری سیستم. (یعنی اگر هارد سوخت، برایتان عوض کنند و غیره)
- هزینه سیستم عامل‌ها (مثلاً باید یک ویندوز سرور اورجیتال بخرید که چند میلیون تومان هزینه آن است. البته می‌توانید سرور لینوکسی نصب کنید که رایگان باشد اما خوب، مشتریانی که ASP کار می‌کنند را از دست می‌دهید)
- هزینه خرید کنترل پنل‌ها (مثلاً اگر بخواهید کنترل پنل CPanel روی سرور لینوکسی خود نصب کنید، حدود یک میلیون تومان در سال باید بپردازید. قیمت‌ها را ببینید. یا شاید بخواهید Parallels را روی سرور ویندوزی خود نصب کنید که حدود ۱۰۰ هزار تومان در ماه است. قیمت‌ها را ببینید)
-- البته ممکن است مثل برخی هاستینگ‌ها بخواهید از کنترل پنل‌های رایگان مثل WebSitePanel استفاده کنید که نمی‌دانم چرا از این کنترل پنل بیزارم! کار با آن فشار خون من را بالا می‌برد! (لیست و مقایسه کنترل پنل‌های موجود در دنیا)
- هزینه خرید نرم افزار Virtualization برای راه اندازی VPS. (البته ممکن است از همان Hyper-V در ویندوز سرور و یا Virtual Box استفاده کنید که رایگان تمام شود اما اگر بخواهید VMWare یا Parallels را بخرید، هزینه‌های سنگینی خواهید داشت.)
- هزینه‌ی خاص دیگری ندارید.

هاستینگ نوع دوم برای اینکه هزینه‌هایش به دست آید، سه راه دارد:

۱- فروش مستقیم هاست به مشتریان (خرده فروشی)

۲- ایجاد VPS (یعنی سرور مجازی یعنی چندین سیستم عامل روی یک سیستم سخت افزاری) و فروش به هاستینگ نوع سوم

۳- ایجاد امکان نمایندگی فروش (Reseller) و فروش از طریق هاستینگ نوع چهارم

۳- نوع سوم: هاستینگی که خودش مشتری هاستینگ نوع دوم است:

اگر می‌خواهید درگیر هزینه‌های سنگین خرید سرور فیزیکی و درگیر شدن با خرید و نصب سیستم عامل نشوید، شاید خرید یک VPS بهتر باشد. البته اینطور تصور نشود که مدیریت همین VPS کم هزینه و ساده است!

این هزینه‌ها به دنبال خرید VPS وجود خواهد داشت:

- هزینه اجاره VPS (تقریباً ماهیانه ۱۵۰ هزار تومان به بالا)
- هزینه پشتیبانی (البته ممکن است خودتان مهارت کافی داشته باشید و اعلام کنید نیاز به پشتیبانی ندارید. اما معمولاً دارید پس حداقل ماهی ۵۰ هزار تومان باید بابت پشتیبانی بپردازید)
- هزینه خرید کنترل پنل
- یکی دو هزینه دیگر هم خواهید داشت...

۴- نوع چهارم: نمایندگی فروش یا Reseller:

ساده‌ترین حالت هاستینگ همین است. یعنی شما بدون درگیر شدن با خیلی از مسائل فنی پیچیده، یک کنترل پنل Reseller از هاستینگ نوع دوم یا سوم بخرید و بابت آن ماهیانه مبلغی (از ۲۰ هزار تومان به بالا) بپردازید. در این پنل می‌توانید سایت جدید با هر حجم و پهنای باندی که خواستید تعریف کنید و از مشتری هر مبلغی که خواستید هزینه بگیرید (منظورم این است که مبلغی که می‌گویید ربطی به هاستینگ بالاسری شما ندارد)

خیلی از هاستینگ‌های کوچک این روزها از این نوع هستند.

پیش‌نیازهای راه اندازی هاستینگ:

پیش از هر چیز دقت کنید که اگر بدون آگاهی کافی برای کاری اقدام کنید، سرخورده می‌شوید. مثلاً وقتی بدون دانستن مفاهیم اولیه شبکه، حتی Reseller می‌شوید، ممکن است ساده‌ترین مشکلات مشتریان را نتوانید رفع کنید و یا در بازاریابی مشکل پیدا کنید و فکر کنید درآمد کافی ندارد و یا خسته شوید.

من افراد زیادی را دیده‌ام که یک دفعه اقدام به راه اندازی هاستینگ نوع دوم یا سوم می‌کنند و می‌بینند پرداختن ماهیانه حداقل ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار تومان و بیشتر، شوخی نیست! یک سری مشتری هم جذب می‌کنند اما یک دفعه اعلام می‌کنند که ما دیگر نیستیم یا به هاستینگ نوع چهارم سوئیچ می‌کنند.

پس، با احتیاط اقدام کنید و خوب دقت کنید:

۱- گذراندن دوره Network+‎:

آشنایی با مفاهیم شبکه، الزامی است. دقت کنید که مشتری، از شما پشتیبانی فنی می‌خواهد. اگر ندانید Name Server چیست؟ Domain و Sub Domain و IP و خیلی مفاهیم دیگر چیست، کلاهتان پس معرکه است. این دوره برای راه اندازی هر چهار نوع هاستینگ الزامی است.

۲- گذراندن دوره MCITP یا MCSE2012:

اگر بخواهید پا را فراتر از نوع چهارم بگذارید، حتماً و حتماً باید این دوره‌ها از MCITP را بگذرانید:

Windows Server 2008
Server 2008 Network Infrastructure
Server 2008 Application Infrastructure

به خصوص دوره Network Infra بسیار مهم است. مفاهیمی مثل DNS و DHCP و IP را در این دوره به طور کاملاً ریز یاد می‌گیرید.

۳- آشنایی با لینوکس:

اگر می‌خواهید هاستینگ نوع چهارم باشید، در حد آشنایی با لینوکس کافی‌ست. مثلاً در حد همین جزوه «کارگاه لینوکس» بنده که در دانشگاه تدریس می‌کنیم، یاد بگیرید. اما اگر بخواهید سرور لینوکسی را مدیریت کنید، باید بیشتر از این حرف‌ها با لینوکس کار کرده باشید.

اگر یک مشتری بگوید من وارد یک پوشه می‌شوم و پیغام خطای Forbidden می‌بینم، اگر شما ندانید سطح دسترسی‌ها در لینوکس چیست، چطور می‌خواهید او را راهنمایی کنید؟

۴- گذراندن دوره‌های طراحی وب:

شما باید حداقل در حد دوره طراحی وب مقدماتی اطلاعات داشته باشید تا بتوانید مشتریان را در مورد نوع طراحی سایت و یا حتی باگ‌هایی که برای یک CMS پیش می‌آید، راهنمایی کنید. یعنی خودتان باید یک طراح وب باشید تا بتوانید طراحان وب که مشتری شما هستند را پشتیبانی کنید.

۵- آشنایی با انواع DBMS:

اگر بخواهید هاستینگ نوع دوم و سوم شوید، شما حتماً باید با SQL Server و MySQL و Access و امثالهم آشنا باشید یا اگر تیمی کار می‌کنید، یک مسلط به آن‌ها در جمع شما باشد. یکی از پر دردسرترین کارها در مدیریت سرورها بحث هندل کردن دیتابیس است! واقعاً مشکل است... شما باید با معماری‌های دیتابیس مثل InnoDB و MyISAM و امثالهم و فرق آن‌ها با هم آشنا باشید تا بتوانید مشتری را در کارهای پیچیده راهنمایی کنید.

خوب، تقریباً در همین حد دانش فنی می‌تواند کافی باشد.

نکته مهم: گام به گام پیش بروید:

ببینید، یک شناگر، هر چند که تمام کتاب‌های آموزش شنا را خوانده باشد، اما در عمل، یک دفعه به دریا شیرجه نمی‌رود! ابتدا از شنا در یک استخر کم عمق شروع می‌کند و به مرور وسط اقیانوس هم که بپرد، مشکلی پیش نمی‌آید...

بحث‌هایی مثل طراحی وب و مدیریت سرور و امثالهم آنقدر نکات ریز و درشت دارند که هیچ چیز به جز گذشت زمان و تجربه کردن، آن‌ها را به شما یاد نمی‌دهد!

اگر واقعاً قصد راه اندازی یک هاستینگ قوی را دارید، پس از کسب دانش کافی، از هاستینگ نوع چهارم شروع کنید و به مرور به هاستینگ نوع دوم برسید. این پروسه شاید مثلاً چند سال طول بکشد. مثلاً من می‌دانم که بخواهم یا نخواهم یک روز باید درگیر راه اندازی هاستینگ نوع دوم شوم. پس، تمام دوره‌هایی که لازم است را نه تنها یاد گرفته‌ام، بلکه تدریس می‌کنم و مدت‌هاست که کار هاستینگ را به صورت نه چندان گسترده شروع کرده‌ام و در حالی که به صورت Reseller پیش می‌روم، گهگاه یک سرور حتی برای یک ماه هم که شده کرایه می‌کنم و روی آن کار می‌کنم تا بالاخره زمانش برسد...

برخی نکات دیگر:

- بیشترین نگرانی مشتریان در بحث خرید هاست، پشتیبانی آن است. یعنی تجربه ما نشان می‌دهد که مشتری‌ها از روی سایت و شماره تماس و غیره متوجه می‌شوند که شما چقدر سطح پشتیبانی‌تان خوب است و آیا به درد آن‌ها می‌خورید یا خیر؟
پس حتی در حالت چهارم شما نیاز دارید که یک شماره تماس و محلی برای طرح مسائل داشته باشید و در کمترین زمان پاسخگو باشید. و در هاستینگ‌های نوع سه و دو حتماً باید یک دفتر و شرکت رسمی داشته باشید تا بتوانید مشتری جذب کنید و هزینه‌ها را تأمین کنید وگرنه بعید است بتوانید دوام بیاورید.

- اگر می‌دانید توانایی این کار را ندارید، خواهشاً وارد این بازار نشوید. چون واقعاً به اعتماد مشتریان لطمه می‌زنید و همان بی‌اعتمادی که در فروشگاه‌های اینترنتی وجود دارد در هاستینگ‌ها هم پیش می‌آید. ما تا به حال بیش از ۵ بار هاستینگمان را عوض کرده‌ایم! هر بار می‌دیدیم این شرکت یا شخص، به دلایل مختلف توانایی مدیریت هاست را ندارد. مثلاً یکی آنقدر سایت روی یک سرور ریخته بود که Response Time سایت به ۲۰ ثانیه هم می‌رسید! یا یکی بود که هر بار یک سری قوانین نانوشته از خودش در می‌آورد و مجبور بودیم مبلغی بدهیم تا سایت باز شود! مثلاً در حالی که جلو ارسال ایمیل گروهی را نگرفته بود و ما هم نمی‌دانستیم محدودیتش چقدر است، یک سری ایمیل گروهی فرستاده بودیم و به همین دلیل دیتاسنتر سایت را بلوکه کرده بود تا IP او وارد BlackList نشود ما سال ۸۷ مجبور شدیم ۷۰ هزار تومان بدهیم بابت جریمه!!! هیچ چیز مثل پرداخت جریمه بابت چیزی که نمی‌دانسته‌اید اعصاب انسان را خرد نمی‌کند! یا مثلاً یک هاستینگ هم بعد از اینکه ما کلی هاست فروخته‌ایم، یک قانون درآورده که میزان فضای اختصاص داده شده به مشتری‌های شما ملاک کار ما است و نه میزان فضای مصرف شده! در حالی که خود CPanel و خیلی از هاستینگ‌های دنیا میزان فضای مصرف شده ملاکشان است!
این مسائل را مد نظر داشته باشید و همه قوانین را یک جا بنویسید که بعداً مشتری اذیت نشود.

- برای مدیریت مشتریان می‌توانید از CMSهایی مثل WHM استفاده کنید که البته ارزان هم نیست اما ظاهراً خیلی از هاستینگ‌های کوچک، کرک شده‌اش را استفاده می‌کنند!

خوب، این هم یک سری تجربه در مورد راه اندازی هاستینگ.

اگر دوستانی که در این زمینه تجربه دارند،‌ نکته‌ای به نظرشان می‌رسد، در بخش نظرات بیان کنند که این مطلب غنی‌تر شود.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند