چند سال پیش در مطلب «در ۱۵ دقیقه (فایل صوتی) با رفتار خرافی اسکینر آشنا شوید (+ شرطی‌شدن و...)» در مورد این صحبت کردم که در دنیا معمولاً روزی بر حسب اتفاق به شخص می‌رسد و ظاهراً خداوند یک فرمول مشخص و ثابت برای آن قرار نداده است. بعدها یک شاهد مشخص برای آن پیدا کردم: در غرر الحکم آمده است که حضرت علی (علیه السلام) فرموده‌اند: الدنیا بالإتفاق و الآخرة بالإستحقاق. دنیا بر حسب اتفاق است اما آخرت بر حسب استحقاق. (در این روایت از قسمت دوم می‌شود فهمید که در قسمت اول، منظور از «الدنیا»، پاداش و روزی است) حالا سؤالی که همیشه در ذهن من بود این بود که چرا باید اینطور باشد؟ چرا خداوندی که همه چیزش فرمول ثابتی دارد، سیستم پاداش را تصادفی و تقریباً بدون فرمول قرار داده؟ یعنی مثلاً اینطور نیست که اگر امروز کار خوبی مانند صدقه انجام دادی دقیقاً ده برابرش با ف... (ادامه)

یکی از سؤالات که ممکن است در ذهن شیعیان باشد این است که چرا اصول دین ما ۵ تاست؟ یعنی توحید، نبوت و معاد (که بین شیعه و سنی مشترک است) و عدل و امامت (که مختص شیعه است). سؤال تخصصی‌تر این است که مگر عدل، جزئی از توحید نیست؟ بخشی از توحید، این است که خداوند را در صفاتش یکتا بدانی و یکی از صفات خداوند عدل است؛ پس عدل جزئی از توحید است. امامت نیز می‌توانست در زیرمجموعه نبوت قرار بگیرد؛ چه لزومی داشت مجزا شود؟ در حین خواندن کتاب «العقائد من نهج البلاغة» نوشته «محسن علی المعلم» (که از سایت اصلی به صورت PDF قابل دانلود است) به این موضوع اشاره شده بود که بد ندیدم اینجا بیاورم: دلیل این جداسازی به خاطر «اختلاف شیعه در تعریف عدل و امامت توسط اشاعره» (که اکثریت اهل تسنن را تشکیل می‌دهند) است. آن‌ها معتقدند: إنَّ الحَسَنَ ما حَسَّنَه الشَّرع و القَبیحَ ما قَبَّحَه الشَّرع. (نیکو آن چیزی است که شرع... (ادامه)

با یک روشنفکر مآب هم‌صحبت بودم. می‌گفت: از نظر من همه انسان‌ها محترمند؛ چرا باید کسی را لعن کنیم یا مرگ بر فلانی بگوییم؟ این تفکر در میان مردم عادی و کم‌سواد که اگر با انگشت، ماه را نشان بدهی، نوک انگشت تو را نگاه می‌کنند و می‌گویند: ماه کو؟ رایج است. گفتم بد نیست در این مورد توضیحاتی بدهم. پیش از اینکه هر کسی بخواهد رفتارها و توصیه‌های دینی را نقد کند؛ باید دو اصل بسیار بسیار مهم را مد نظر قرار دهد: ۱- آنچه دین (هر دینی اما به ویژه دین اسلام) تعیین کرده است برای بهتر زندگی کردن انسان در دنیا و آخرت است. (با این دیدگاه، شخص باید قبل از اظهار نظر و رد کردن و... بیاندیشد که این دستور چه خیری در زندگی من یا جامعه خواهد داشت؟) ۲- باید دقت کند که گوینده، خداوند است و یا فردی حکیم که «لاینطق عن الهوی؛ إن هو إلا وحی یوحی» [او از روی هوا و هوس صح... (ادامه)

آیه‌ای داریم در قرآن با این متن و مضمون: عَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ (آیه ۲۱۶ بقره) شاید شما چیزی را بد بپندارید در حالی که آن چیز برای شما خیر است و شاید چیزی را دوست داشته باشید در حالی که آن چیز برای شما شر است! در زندگی، برای همه‌مان از این گونه اتفاقات افتاده است که در ابتدا فکر می‌کردیم ما چقدر بدشانس هستیم و خدا و طبیعت دارند اذیتمان می‌کنند؛ اما در انتها فهمیده‌ایم که چه خیری در آن بوده... و برعکس، مغرور از داشتن چیزی شده‌ایم و آخرش فهمیده‌ایم که چه شری در آن بوده... در این مطلب که به مرور و با هر اتفاق، کامل‌ترش خواهم کرد، نمونه‌هایی که برایم اتفاق می‌افتد را خواهم آورد. نمونه اول: در این ترم (ترم دوم سال تحصیلی ۱۴۰۱) باید دوشنبه‌ها و سه‌شنبه‌ها می‌رفتم کلاس‌های دانشگاه تهران. هر چند دانشگاه خواب... (ادامه)

روایاتی از پیامبر داریم که پیشنهاد می‌کند انسان هر از چند گاهی یک مار را بکشد... نمونه‌هایی در این مطلب وجود دارد. هر چند ممکن است آن روایات اینطور توجیه شود که منظور پیامبر این بوده که از خرافه «انتقام مار» نترسید؛ اما این یکی بهتر دلیل را مشخص می‌کند: خداوند چشم تيزبين هنگام روى آوردن هوا و هوس‌ها، و عقل كامل هنگام آمدن شبهه ها را دوست دارد و بخشندگى را هر چند به دانه هاى خرما، دوست دارد و شجاعت را اگر چه به كشتن يك مار دوست دارد. یکی از علمای معتبر هم نقل می‌کرد که پیشنهاد شده است که هر بار کودک خود را به طبیعت ببرید و بخواهید که مثلاً یک مار را بکشد... من خودم دلیل این پیشنهادات را خیلی متوجه نمی‌شدم تا اینکه این اتفاقات اخیر در کشور افتاد... از طرفی دلیل نوشتن این مطلب، یک آقاپسر یا دخترخانمی بود که طی یک هفته اخیر، هر روز به سایت آمده است ... (ادامه)

احتمالاً می‌دانید که در ماه رمضان سال ۹۹ یک برنامه از تلویزیون پخش شد به نام «زندگی پس از زندگی». آن زمان من این برنامه را جدی نگرفتم اما به پیشنهاد یکی از دوستان، طی دو سه هفته اخیر، روزی یک قسمت را سر سفره ناهار روی تلویزیون می‌بینیم. انصافاً باید به آقای موزون (کارگردان، تهیه‌کننده و مجری برنامه) به خاطر دقت و زکاوتشان تبریک گفت. سوژه‌ها به خوبی انتخاب شده‌اند و با شواهدی که از سوژه‌های خارجی و کارشناسان مختلف آورده می‌شوند، تأیید و تقویت می‌شوند. - اینکه بدانید روح پس از خلاص شدن از شر این جسم چه کارها که نمی‌تواند انجام دهد، خیلی عجیب است!- هر کجا که اراده کند در لحظه‌ای وجود خواهد داشت!- به هر کس که نگاه می‌کند، همه چیز را درباره او می‌فهمد؛ حتی دلیل وجودش و دلیل اینکه او در این لحظه اینجا قرار گرفته!- تقریباً همه تجربه‌کنندگان مرگ تقریبی در یک لحظه زندگی خود را از تولد تا لحظه مر... (ادامه)

خوب، در دوران بسیار جالب و عجیب کرونا به سر می‌بریم. گذشته از همه درس‌های خوب و بدی که کرونا به انسان‌ها داد (که نمایش عظمت خداوند و هیچ بودن انسان و به ذلت کشیده شدن غول‌های دنیا و نمایش باگ‌های مادی‌گرایی مهم‌ترین‌های آن‌ها بود) اما از نظر من یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که کرونا داشت این بود: زود قضاوت نکنیم! اگر دقت کنید، از شروع داستان کرونا، انسان‌ها شروع به قضاوت یکدیگر کردند و همینطور که پیش رفتیم، تمام قضاوت‌ها اشتباه از آب درآمد و چه بسا ۱۸۰ درجه برعکس شد! به برخی از قضاوت‌هایی که همه‌مان داشتیم و بعداً فهمیدیم که اشتباه می‌کنیم دقت کنید: ۱- ابتدا فکر کردیم که کرونا از چین شروع شد؛ اما بعداً سرنخ‌هایی از جاهای مختلف از جمله فرانسه و اخیراً اسپانیا به دست آمد که کرونا چند ماه قبل از چین در جای دیگر مشاهده شده! ۲- فکر کردیم چین با آن همه جمعیت، وقتی کرونا گرفت، بیچاره شد! همه گفت... (ادامه)