ترفندهایی برای استفاده بهتر از حافظه و بهتر به خاطر سپردن

یکی آرزوهای ما انسان‌های فعلی (که فعلاً یک پورت شبیه USB روی سرمان نیست که یک فلش بزنیم و مثلاً یک دیکشنری یا کل قرآن را به مغزمان کپی کنیم) این است که چیزهای بیشتر و بهتر حفظ کنیم.

من در مطلب «چگونه لغات انگلیسی که سخت حفظ می‌شوند را حفظ کنیم؟» نکاتی در این زمینه گفته بودم؛ اما در کتاب «روان‌شناسی شناختی» (نوشته دکتر حسین زارع و دکتر علی‌اکبر شریفی) در فصل مربوط به حافظه چند نکته بیان شده بود که بد نیست اینجا باشد؛ صفحه ۸۷ و ۸۷ این کتاب را اینجا قرار می‌دهم:

- از تصاویر ذهنی استفاده کنید. تصاویر ذهنی معمولاً آسان‌تر از یادآوری کلمات حاصل می‌شود؛ بنابراین، تبدیل اطلاعات به تصاویر ذهنی می‌تواند بسیار مفید واقع شود. تا می‌توانید تصاویر ذهنی را هر چه بیشتر شفاف درست کنید.

- به اشیاء و موضوعات معنا بدهید. معنادار سازی اطلاعات، باعث می‌شود که انتقال آن‌ها از حافظه فعال (کوتاه‌مدت) به حافظه بلندمدت تسهیل شود. اگر با اصطلاحاتی مواجه می‌شوید که برایتان هیچ معنایی ندارند یا معنای چندانی ندارند، به آنها معنا بدهید.

- اطلاعات را به آنچه از قبل می‌دانید ربط دهید. روش دیگر برای فرستادن اطلاعات به حافظه بلندمدت، ربط دادن آنها به اطلاعاتی است که قبلاً در آن وجود دارند. اگر به نظر می‌رسد که بعضی مطالب یا ایده‌های موجود در یک فصل به آسانی در ذهنتان می‌ماند، سایر مطالب و ایده‌های دشوار را با آن‌ها تداعی کنید.

- تداعی‌های ذهنی عجیب و غریب، غیر معمول، یا اغراق‌آمیز تشکیل دهید. تشکیل تصاویر ذهنی معنادار، همیشه مفیدتر از سایر روش‌هاست، اما به هنگام تداعی دو ایده، دو اصطلاح، با دو تصویر ذهنی، ممکن است متوجه شوید که این تداعی‌ها، هر چه عجیب‌تر، بی‌معنی‌تر یا اغراق‌آمیزتر باشند، احتمال یادآوری آنها بیشتر خواهد شد. تصاویر ذهنی عجیب باعث می‌شوند تا اطلاعات ذخیره شده برجسته‌تر شوند، بیشتر به چشم بیایند و در نتیجه، بازیابی آنها آسان‌تر شود.

چگونه می‌توان از یادیارها استفاده کرد تا اشیاء را به ترتیب به یاد آورد؟

در اینجا سه فنی را که می‌توانند مفید واقع شوند، از نظر می‌گذرانیم:

- درست کردن داستان یا زنجيره كلمات: برای یادآوری فهرست افکار، ایده‌ها، اشیاء یا کلمات به ترتیب خاصی که دارند، تداعی (تصویر ذهنی) اغراق آمیز درست کنید؛ به طوری که در آن، اطلاعات اول به دوم، دوم به سوم و همین طور تا آخر، وصل شود. برای یادآوری فهرست‌های کوتاه مثل فیل، دستگیره در، طناب، ساعت، تفنگ و پرتقال، تصور کنید که یک فیل بزرگ، روی دستگیره در ایستاده و طنابی به او بسته شده است و تصور کنید که ساعت به طناب وصل شده است و تفنگ، به سمت ساعت پرتقال شلیک می‌کند. دفعه بعد که به خرید می‌روید، فهرست خرید را این‌گونه به یاد بسپارید و آن را با خودتان نبرید. روش مفید دیگر این است که داستان کوتاهی بسازید و در آن همه اقلام درون فهرست را به هم ربط دهید.

- قدم‌زنی ذهنی: خطیبان یونان باستان، برای حفظ ترتیب مطالبی که می‌بایست برای مردم سخنرانی کنند، روش خوبی داشتند. آنها در ذهن خود، به یک مسیر همیشگی و آشنا می‌رفتند و در آنجا قدم می‌زدند. در طول راه، رئوس مطالب سخنرانی را، با تصاویر ذهنی مجسمه‌هایی که از کنارشان رد می‌شدند تداعی می‌کردند.

- استفاده از علائم اختصاری: اغلب، اولین حرف یا بخش‌های کلمات می‌توانند به یکدیگر بچسبند و کلمه جدیدی را تشکیل دهند. این کلمه جدید می‌تواند یادآور ترتیب باشد؛ مثلاً، برای یادسپاری رنگ‌های رنگین‌کمان از کلمه مخفف «قنز سانب» استفاده می‌شود که به ترتیب حروف اول رنگ‌های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی و بنفش است. (مطلب مرتبط: رمزهایی برای حفظ کردن برخی مفاهیم یا لیست‌ها)

اگر شما هم روش مفید یا ابتکاری برای حفظ بهتر سراغ دارید لطفاً در بخش نظرات بیان کنید که استفاده کنیم.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند