هر جویندهای یابنده نیست. جویندهای یابنده است که در جای درست و با روش درست دنبال هدفش باشد. دفعهی بعد که خواستی بفهمی چطور می شود بهتر در اینترنت جستجو کرد؟ این نکتهها را در نظر داشته باش:
همیشه برای شروع بهتر است بهترین را انتخاب کنی و اگر بهترین جواب نداد سراغ سایتهای جستجوی دیگر بروی. فعلاً همین را داشته باش که بهترین اسمش گوگل است. کافی است توی نوار آدرس مرورگرت تایپ کنی: www.google.com و دکمه Enter را بزنی. اگر صفحهای که جلوی چشمت ظاهر میشود باعث میشود یک لعنت تاریخی دیگر نثار روح پدر بیچارهی بدترین معلم زبانت بکنی توی آن مستطیل بزرگ جستجو به فارسی تایپ کن گوگل فارسی و با کلیک بر روی اولین نتیجهی جستجو از طریق صفحهی فارسی گوگل جستجو را ادامه بده.
پیش از آن که دنبال نشانی یالغوزآباد علیا بگردی مطمئن شو به اندازهی کافی دربارهی یالغوزآباد علیا مطلب هست (مثال بهتری به ذهنم نرسید .). به عبارت کلیتر کلیدیترین واژهها را انتخاب کن و از آنها شروع کن. اگر تعداد نتایج به دست آمده زیاد بود واژههای کلیدی بعدی را یکی یکی به عبارت جستجویت اضافه کن.
استفاده از حروف ربط مثل از، به، با، برای، که، و و بقیهی کلمات شبیه به آنها در عبارت جستجو نه تنها به پیدا کردن آن چیزی که دنبالش هستی کمکی نمیکند بلکه تعداد نتایج غیرمرتبط را بیشتر میکند. این کلمات ناگزیر و بالاجبار در خیلی از جملات فارسی به کار میروند و استفاده از آنها در عبارت جستجو باعث میشود تعداد سایتهای بیربط در نتایج جستجو بیشتر شود.
غیر از این، فعلهای پرکاربرد و غیرمرتبط با آنچه در نظر داری را تا حد ممکن از عبارت حذف کن. فعلها به صورتهای مختلف گاهی به صورت مصدری، گاهی در زمان گذشته و گاهی در زمان حال و آینده، گاهی به صورت اول شخص و گاهی به صورت دوم شخص و سوم شخص، گاهی به صورت جمع و گاهی به صورت مفرد و خلاصه هرجایی یک جوری آورده میشوند و از آنجا که احتمالاً نمیتوانی حدس بزنی در سایت مورد نظر تو آن فعل به چه صورت به کار رفته یا اصلاً از این فعل استفاده شده یا از فعلهای هم معنی آن بهتر است از خیرش بگذری. به دلیل مشابه ضمیرها را (تو، من و …) از عبارت جستجو حذف کن.
این توصیه شامل علامتهای سؤال، تعجب، پرانتز، کروشه و تمامی آت و آشغالهای مشابه آن هم میشود. در نظر داشته باش که آن چیزی که برای تو سؤال است یا باعث تعجب تو میشود ممکن است برای کسی که مطلب مورد نظر تو را نوشته سؤال نباشد یا باعث تعجب نشود. ضمناً حتی اگر نویسندهی مطلب دلخواه تو نمرهی آیین نگارشش بیست شده باشد انتظار نداشته باش هر وقت تعجب میکند یا سؤالی برایش پیش میآید حفظیات شب امتحانش را به یاد داشته باشد.
پسوندهای جمع (ها و ان) و پیشوندهای تعداد (یک، دو، چند و …) کلمات بیربط دیگری هستند که معمولاً کمکی به پیدا کردن آنچه میخواهی نمیکنند.
با به کارگیری این توصیه میبینی که با جستجوی عبارت جستجو اینترنت نتایج بهتر و مرتبطتری به نسبت جستجوی عبارت چطور می شود بهتر در اینترنت جستجو کرد؟ به دست میآوری هر چند ظاهراً عبارت دو کلمهای اولی بیمعنی و نامفهوم است.
بعضی کلمات به شکلهای مختلف نوشته میشوند. بعضی کلمات دو بخشی هستند و ممکن است بسته به سلیقه یا سطح سواد نویسنده یا تایپیست سرهم یا جدا نوشته شوند. بعضی کلمات ممکن است به صورت جمعهای مکسر به کار روند. بعضی کلمات ممکن است با املاهای مختلف نوشته شوند. اگر با استفاده از یک شکل یک کلمه به نتیجه نرسیدی از شکلهای دیگر آن استفاده کن. اگر عبارت جستجویت چند کلمهای است و چند تا از این کلمات به شکلهای مختلف نوشته میشوند ترکیب همهی شکلهای ممکن را امتحان کن.
بد نیست یک نکتهی مهم را بدانی: این که بعضی حروف در سایتهای فارسی به شکلهای مختلف به کار رفتهاند. این مسأله ربطی به املا یا ادبیات ندارد بلکه بیشتر یک تفاوت کامیپوتری است و علتش این است که بعضی حروف در برنامههای مختلف متفاوت تایپ میشوند. مهمترین این حروف حرفهای ی و ک هستند. ی ممکن است به صورت ی نوشته شود و ک به صورت ك. بد نیست اینجور ی و ك را هم امتحان کنی. برای تایپ این ی توی ویندوز اکس پی از ترکیب کلیدهای Shift و X استفاده کن (Shift را نگه دار، بعد X را بزن). برای تایپ اینجور ك وقتی که صفحه کلیدت فارسی است کلیدهای Alt و 0 را نگه دار و عدد ۲۲۳ را تایپ کن. بعضی سایتهای جستجوی فارسی مثل پارسیک امکانات خاصی برای رفع این مشکلات در نظر گرفتهاند (عنوان بهینهسازی جستجوی فارسی).
در صورتی که نتایج فارسی رضایتت را جلب نکرد، تلنگری هم به شکل انگلیسی کلمات بزن، مخصوصاً اگر نتیجهی مورد نظرت یک نتیجهی علمی با احتمال کاربرد واژههای تخصصی در آن به صورت انگلیسی است. با استفاده از دیکشنریهای تحت وب مثل این یا مشابههای تحت ویندوزیشان میتوانی معادل تقریبی عبارتهای مورد نظرت را پیدا کنی و آنها را هم آزمایش کنی. یک راه پیدا کردن صفحات فارسی از این طریق این است که آنها را با کلمات فارسی ترکیب کنی. در این حالت میتوانی توصیهی شمارهی ۳ را نادیده بگیری.
قبلاً گفتم که در حال حاضر گوگل بهترین سایت جستجوست (عبارت بهتری که ممکن است به جای سایت جستجو به کار برود موتور جستجوست، ولی توجه داشته باش که هر سایتی که میشود از طریق آن در اینترنت جستجو کرد موتور جستجو نیست). علت این ادعا این است که این موتور جستجو توانایی مرتب کردن نتایج را به صورتی که مرتبطترین نتیجهها بالاتر از بقیه نشان داده شوند دارد. اما این موتور جستجو هم گاهی نقصهایی دارد. مثلاً صفحات سایتهای جدید معمولاً خیلی طول میکشد تا به فهرست صفحاتی که گوگل میتواند در آنها جستجو کند اضافه شوند. ضمناً به دلایلی این موتور جستجو گاهی تعداد زیادی از صفحات داخلی سایتها را در مخزن صفحاتش نگه نمیدارد. وقتی از این سایت جستجو ناامید شدی بد نیست سایتهای جستجوی یاهو و ام اس ان را هم آزمایش کنی. این سایتها فعلاً رابط کاربری فارسی ندارند (اما میشود با آنها فارسی جستجو کرد)، نمونههای ایرانی سایتهای جستجو مثل پارسیک و جاماسپ نیز گزینههای مناسب بعدی هستند. روش کار بعضی از سایتهای جستجو این است که نتایج گوگل، یاهو، ام اس ان و بعضی سایتهای جستجوی دیگر را ترکیب میکنند و در اختیارت میگذارند. هر چند این ملغمه همیشه بهترین نتیجهی ممکن نیست اما خیلی وقتها ممکن است بهدردبخورتر باشد.
غیر از سایتهای جستجو سایتهایی هستند که برای جستجو در مورد مطالب خاص ساخته شدهاند. مثلاً اگر میخواهی نشانی شرکتها را پیدا کنی بد نیست سایتهایی مثل آفتاب و کتاب اول را آزمایش کنی. اگر دنبال متن کامل یک شعر قدیمی میگردی این سایت را آزمایش کن. اگر میخواهی فقط در وبلاگها جستجو کنی این یکی را امتحان کن. ویکیپدیا : دانشنامهی آزاد هم از آن سایتهاییست که خیلی وقتها و جاها کارایی دارد. فهرست اینجور سایتها را که معمولاً در حین جستجو از طریق موتورهای جستجو یا وبگردی به آنها میرسی جایی نگه دار تا بعداً هم بتوانی از آنها استفاده کنی (من معمولاً یافتههایم را اینجا نگه میدارم).
نوار ابزار گوگل یک نرمافزار کمکی فوقالعاده مفید است (در صورتی که خواستی نسخهی فارسی آن را نصب کنی از لیست باز شو Language در این صفحه عنوان پارسی را انتخاب کن، در ضمن برای جلوگیری از کندی بیش از حد بارگذاری صفحات، در پاسخ به سؤالی که هنگام نصب پرسیده میشود عنوان نصب بدون ویژگیهای پیشرفته را انتخاب کن). ضمن آن که میتوانی با استفاده از آن راحتتر جستجو کنی بعضی امکاناتی را که شاید پیدا کردنشان در خود سایت گوگل مشکل باشد از طریق آن راحت پیدا میکنی. موتورهای جستجوی دیگر هم نوار ابزار دارند ولی معمولاً نوع طراحی نوار ابزار آنها به انعطافپذیری و راحتی نوار ابزار گوگل نیست. اگر میتوانی نرمافزار فایرفاکس را داونلود و نصب کن (داونلودش از طریق مودم کمتر از نیم ساعت طول میکشد). این نرمافزار علاوه بر آن که وبگردی را آسانتر و دلپذیرتر میکند امکانات خاصی برای جستجو در اینترنت در اختیارت میگذارد. اگر خواستی نوار ابزار گوگل برای فایرفاکس را نصب کنی نظری به این نوشتهی من بینداز.
اگر دنبال عکس میگردی بهتر است از امکانات جستجوی عکس گوگل یا این سایت که البته همان نتایج جستجوی عکس گوگل را به شکلی دلپذیرتر نمایش میدهد (و در حال حاضر فقط با مرورگر فایرفاکس سازگاری دارد) استفاده کنی. این طوری احتمالاً به آن چیزی که میخواهی زودتر میرسی. در ضمن مجبور نیستی کلی نوشتهی بیربط و زمانبر را بخوانی تا بفهمی کدامشان عکس دارند. هر چند این روش در مورد عکسها همیشه موفقیتآمیز نیست (چون در خیلی از سایتها عکسها نشانهای از موضوعشان ندارند تا مثلاً گوگل بفهمد که آن عکسها در رابطه با چه چیزی هستند و عکسهای مرتبط با آن موضوع را به تو نشان دهد) اما وقتی دنبال عکس میگردی همیشه بهترین قدم برای شروع، استفاده از امکانات جستجوی عکس سایتهای جستجو است. سایت فلیکر هم یک منبع فوقالعاده برای جستجوی عکسهاست.
در مورد آهنگ هر چند در بیشتر سایتهای جستجو امکانات جداگانهای مثل امکانات جستجوی عکس در نظر گرفته نشده اما میتوانی از یک کلک قدیمی و کارا استفاده کنی. فایلهای آهنگ تهشان یکی از این پسوندها را دارند: mp3 یا wma یا wav (البته پسوندهای دیگری هم هستند مثل rm و ogg و غیره، اما کم کاربردترند و احتمالاً آن چیزی نیستند که تو دنبالش میگردی). بهتر است وقتی دنبال آهنگ میگردی ته اسم آهنگ یا خواننده این پسوندها را (به علاوهی یک نقطه قبل از پسوند) اضافه کنی. مثلاً اگر دنبال نسخهی قابل داونلود آهنگ مرغ سحر شجریان میگردی بهتر است عبارت مرغ سحر شجریان .wma را جستجو کنی. البته برای این کار روشهای پیشرفتهتری هم پیشنهاد شده که شاید در جای خودش ارزش تست کردن را داشته باشد.
روش اضافه کردن پسوند در مورد فایلهای دیگر هم سودمند است برای فیلمها، فایلهای ورد، اکسل و مثل آنها. فقط کافی است اول نگاه کنی ببینی پسوند آن نوع فایل چیست و بعد پسوندشان را به عبارت جستجویت اضافه کنی.
این توصیه خیلی مهم است. موتورهای جستجو یک مجموعه برنامهی کامپیوتری دارند که با استفاده از فرمولهای ریاضی و آماری تشخیص میدهد در چه صفحاتی عبارت مورد نظر تو به کار رفته و همچنین چه صفحهی وب یا سایتی با نتیجهی مورد نظر تو مرتبطتر است. اما نباید انتظار داشته باشی که این برنامههای کامپیوتری آنقدر هوشمند باشند که فکر تو را بخوانند و تو را دقیقاً به همانجایی که میخواهی هدایت کنند. اول و آخر این خودت هستی که باید مطالب صفحات یافته شده را نگاه کنی و ببینی آن چیزی که دنبالش بودی داخل آنها هست یا نه.
اگر میخواهی عین عبارت حمیدرضا محمدی با همین ترتیب در صفحهی مورد نظرت به کار رفته باشد اول و آخر عبارت از علامت ” استفاده کن یعنی “حمیدرضا محمدی” را جستجو کن. اگر نیاز به امکانات پیشرفتهتری داری از عملگرهای دیگر جستجو استفاده کن یا در صفحهی اول گوگل روی عنوان جست و جوی پیشرفته کلیک کن.
این را هم بدان که همیشه راههای بهتری هست. به مرور زمان متوجه میشوی که میتوانی با استفاده از بعضی ابزارها یا کلکهای متداول زودتر به آن چیزی که میخواهی برسی. به عنوان نمونه گوگل امکانی دارد که میتوانی با استفاده از آن تاریخچهی جستجوها و کلیکهایت را بر روی نتایج جستجوها ذخیره کنی. این طوری اگر دوباره نیاز داشته باشی همان مورد دیروزی را پیدا کنی لازم نیست دوباره جستجو کنی. این یک نمونه از امکاناتی است که وقتی یک جستجوگر حرفهای و همیشگی هستی به دردت میخورد.
میتوانی در مورد این که چطور بهتر جستجو کنی مطلب بخوانی. سایتهای زیادی هستند که در این مورد میتوانند به تو کمک کنند. این، این، این و این نمونهای از این سایتها و صفحات راهنما هستند که در آنها مطالبی در مورد جستجوی بهتر پیدا میشود که من فرصت نکردم اینجا در موردشان برایت صحبت کنم.
این توصیه ربطی به جستجوی بهتر ندارد، ربط دارد به این که چطور باز هم زنده باشی تا بتوانی جستجو کنی! (یکی از دوستان تعریف میکرد که چطور پسر ده دوازده سالهاش کارنامهی وبگردیهای تا حدودی ناهنجار شبانهی او را کف دست خانمش گذاشته بود!)
اگر میخواهی رد جستجوهای سؤالبرانگیزت را از کامپیوتری که دیگران به آن دسترسی دارند پاک کنی این طوری عمل کن:
اگر از فایرفاکس استفاده میکنی برای نابودی اسناد تحرکات مشکوکت فقط لازم است یکی دو کلیک بکنی یا از کلید میانبر این کار استفاده کنی: