در مطلب «الف یعنی چی؟ آیا معنی اولین حرف الفبای انگلیسی، فارسی، عربی و... را میدانید؟» بخشی از کتاب فونتا را منتشر کردیم که برای اولین بار بود حداقل در وب فارسی منتشر میشد. و اما یک بخش دیگر از این کتاب را منتشر میکنیم که از سؤالات مهم به حساب میآید و کمتر کسی به آن توجه کرده است و آن اینکه:
حروف کوچک انگلیسی چرا ابداع شدند؟
معمولاً در جلسه اول کلاسهای مکالمه زبان انگلیسیام وقتی میخواهم حروف انگلیسی را تدریس کنم، قیافه برخی افراد داد میزند که میخواهند بگویند «دیگر الفبا را که بلدیم!» بعد شروع میکنم این سؤالات را مطرح کردن که:
چرا A به این شکل است؟ حروف دیگر چرا آنطور نوشته میشود؟ چرا به اینها میگوییم «Alphabet»؟ Alpha یا «الف» که شما ایرانیها هم اولین حرفتان است، به چه معناست؟ اصلاً مگر حروف بزرگ انگلیسی با حروف کوچک انگلیسی چه فرقی دارند که دو دسته شدهاند؟
بعد کمکم، افراد میفهمند که نه، انگار خیلی چیزها در مورد همین الفبای ساده هست که آنها نمیدانند؟
و اما پاسخ به سؤال:
همانطور که میدانید، حروف انگلیسی که به هر کدام از آنها یک letter گفته میشود، به دو حالت نوشته میشوند که به حالت اول در اصطلاح UPPER CASE (حالت بالاتر=حروف بزرگ) و به حالت دوم در اصطلاح lower case (حالت پایینتر=حروف کوچک) گفته میشود. (Low یعنی کم)
UPPER CASE LETTERS: A, B, C, D, E, F, G, ...
lower case letters: a, b, c, d, e, ...
در ابتدا با توجه به آنچه در مطلب قبل گفته بودم، حروف بزرگ انگلیسی از روی الفبای تصویری شکل گرفت. (یعنی به طور مثال A نماد سرِ گاو بود و E فردی را در حال دعا نشان میداد و...)
اگر به حروف بزرگ انگلیسی دقت کنید، یک مشکل بزرگ دارند و آن اینکه برای نگارش آنها باید چندین بار قلم از روی کاغذ برداشته شود و دوباره روی کاغذ گذاشته شود و در گذشته هر بار هم که قلم برداشته میشد، لازم بود که قلم در مرکب فرو برود (برای مثال سعی کنید حرف A یا B یا E یا H را روی کاغذ بنویسید، حداقل دو بار باید قلم را از روی کاغذ بردارید). این ضعف باعث میشد که امکان نگارش سریع نوشتهها وجود نداشته باشد.
به دلیل این مشکل، افراد سعی میکردند حروف را طور دیگری بنویسند که زحمت کمتری داشته باشد؛ این نوع نگارشها را در اصطلاح «خط شکسته» مینامند. (حالا میفهمید که چرا به خط شکسته فارسی، این نام را دادهاند! چون با یک بار مرکب برداشتن میشود یک کلمه یا بیشتر را نوشت)
خطهای شکسته مختلفی توسط افراد مختلف تا قبل از قرن چهارم میلادی ابداع شده بود اما در قرن چهارم، شاعری به نام مارتیالیس (Martialis) برای نوشتن اشعاری که شبها برای دوستان خود میخواند، از یک نوع خط شکسته استفاده کرد که یک ویژگی جالب داشت و آن اینکه با یک بار فرو بردن قلم در جوهر، سریعاً نوشته میشد. خط ابداعی او مورد استقبال واقع شد و به مرور تکامل یافت و به حروف کوچک امروزی تبدیل شد. (به ویژه اینکه باید بدانیم که خط در ابتدا در خدمت تجارت بود. یعنی تجار برای ثبت دارایی خود از آن استفاده میکردند و در تجارت، سرعتِ نگارش خیلی مهم است... احتمال میرود که حروف کوچک بیش از همه مورد حمایت تجار قرار گرفته باشد و به زبان راه پیدا کرده باشد)
اگر تلاش کنید که حروف کوچک انگلیسی را بنویسید، متوجه میشوید که هیچ کدام از آنها نیاز ندارند که قلم از روی کاغذ برداشته شود...
اگر یک دستنوشته از این شاعر پیدا کردید لطفاً در نظرات لینک بدهید. من پیدا نکردم...
موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند