مراقب دندان‌های خود هستید؟

احتمالاً یکی از گلایه‌هایی که فرزندان در بزرگسالی از پدر و مادر خواهند داشت، عدم توجه آن‌ها به مواردی در زندگی‌شان است که گاهی غیرقابل جبران است و در عین حال می‌شده است با کمی دقت و هوشیاری پدر و مادر، آن اتفاق نیفتد. به هر حال، فرزند تا ۲۰ سالگی آینده‌نگری کافی ندارد و هر کاری که لذت لحظه‌ای داشته باشد انجام می‌دهد؛ غافل از اینکه این لذت‌های لحظه‌ای ممکن است او را تا سال‌ها درگیر مشکلات جدی کند.

مثلاً یک نوجوان، از پفک و چیپس و... لذت می‌برد و پدر و مادر هم برای اینکه لبخند لحظه‌ای او را ببینند هر روز و چه بسا روزی چند بار برایش می‌خرند؛ غافل از اینکه دارند مزاج او را به شوری و نمک عادت می‌دهند و بعدها فشار خون و سکته و غلظت خون و در نتیجه افسردگی و... دست از سر فرزند برنمی‌دارد.

- یا مثلاً پدر و مادر برای رسیدن فرزند به لذت‌های لحظه‌ای، یک کنسول بازی یا گوشی یا تبلت می‌خرند و او را ساعت‌ها در روز محو آن «سَم» می‌کنند. غافل از اینکه به زودی چشمانش را از دست می‌دهد و بعد از آن بیماری‌های مربوط به کم‌تحرکی و...

- یا از همه بدتر، یک پدر و مادر، مراقبت فرهنگی لازم را به عمل نمی‌آورند و مثلاً برای اینکه الان دخترش یا پسرش از زندگی لذت ببرد، می‌گذراند هر طور خواست بگردد و با دوستانش هر کجا برود؛ غافل از اینکه این دختر یا پسر دارد کارهایی انجام می‌دهد که مغز او را تخریب می‌کند. مغز که تخریب شد دیگر مثل چشم و دندان و غیره نیست که بگوییم عمل جراحی می‌کنیم! (من دانشجویانی دارم که در سن جوانی یا حتی نوجوانی هستند و دائم گلایه می‌کنند که فراموشی گرفته‌اند و همه چیز را به سرعت فراموش می‌کنند! من گاهی خجالت می‌کشم بگویم که آن وقت که آنقدر خودت و دیگران را تحریک جنسی می‌کردی باید می‌دانستی این کارها چه بلایی سر مغز می‌آورد!)

ده‌ها نمونه از این نوع غفلت‌ها را می‌شود مثال زد.

اما یکی از غفلت‌های جبران‌ناپذیر، غفلت در مورد دندان است.

وقتی یک نوجوان یا جوان را می‌بینم که دندان‌هایش در آن سن مثل یک پیرمرد است، دلم می‌خواهد بروم پدر و مادر او را یک دل سیر بکوبم!

به هر حال، با توجه به اینکه پدر و مادر خودم هم متأسفانه در مورد این قضایا حواس‌پرت بوده‌اند و دندان‌هایم مشکلات اساسی دارد، دلم می‌خواهد یک اطلاع‌رسانی در این زمینه داشته باشم.

چندی پیش برای عصب‌کِش یا عصب‌کُش یکی از دندادن‌ها رفته بودم پیش پزشکی که همیشه پیش او می‌روم. در چند جلسه‌ای که رفتم و همینطور در جلسات دیگری که سال‌ها پیش رفته بودم، تجربیاتی کسب کرده‌ام که در قالب چند نکته بیان می‌کنم:

۱- ابتدا یاد بگیرید که چرا دندان خراب می‌شود؟

ابتدا ویدئوی زیر را ببینید تا متوجه شوید که چرا دندان‌ها می‌پوسند و خراب می‌شوند؟ (لینک ویدئوی ترجمه شده در آپارات | لینک ویدئوی اصلی در سایت TED)

همانطور که در ویدئو گفته می‌شود، موجودات زنده ریزی (میکروب‌هایی) در دهان شما هستند که از شیرینی تغذیه می‌کنند و بعد از خوردن شیرینی ماده‌ای ترشح می‌کنند که مینای دندان به آن حساس است. قضیه وقتی جالب می‌شود که صحبت دکتری که دندان من را پر می‌کرد شنیده باشید: او می‌گفت: مینای دندان مقاوم‌ترین ماده‌ی جهان است (همینطور، صاف‌ترین ماده) و بشر با این همه پیشرفت هنوز نتوانسته ماده‌ای به مقاومت مینای دندان بسازد... اما از آنجا که بالاخره باید آیه «کُلُّ مَن علیها فان» (هر چیزی که بر روی زمین است، نابودشدنی است) صادق باشد، هر چیزی حتی مقاوم‌ترین ماده دنیا نیز یک نابودگر دارد! تصور کنید، ماده‌ای که با هزار بلایی که ما سرش می‌آوردیم همچنان مقاوم است، با ترشحات موجوداتی که زیر میکروسکوپ باید آن‌ها را دید نابود می‌شود! حالا عجیب‌تر اینکه چرا این میکروب دقیقاً در دهان و کنار دندان زندگی می‌کند!؟ این همه جا برای زندگی! خداست دیگر...

بعد از هر وعده که به خصوص شیرینی زیادی مصرف کرده‌اید باید مسواک بزنید. (من این روزها تقریباً روزی ۳ تا ۵ بار مسواک می‌زنم و با خلال دندان، لابه‌لای همه دندان‌ها را تمیز می‌کنم؛ در حالی که قبلاً که دلیل پوسیدگی را نمی‌دانستم، فقط شب‌ها قبل از خواب مسواک می‌زدم...)

۲- کشیدن یا عصب‌کِش یا پر کردن دندان؟ مسأله این است!

یکی از سؤالاتی که برای خود من مطرح بود این بود که اگر یک دندان الان خراب شده، بگذارم به عصب برسد و یکسره عصب‌کش کنم یا اینکه زودتر اقدام کنم و آن را پر کنم؟ دکتر ترتیب آن را برایم مشخص کرد:

عصب‌کش بهتر از کشیدن است و پر کردن دندان بهتر از عصب‌کش.

پرسیدم چرا؟ اگر پر کنیم خوب ممکن است دوباره خراب شود و دفعه بعد قطعاً باید عصب‌کش کرد، پس بگذاریم تا فعلاً می‌شود، از آن استفاده کنیم، بعد یکسره عصب‌کش کنیم. گفت: دندانی که عصب آن کشیده یا کشته می‌شود دیگر یک موجود غیرزنده در دهان است که هیچ رشد یا مراقبتی از خود نخواهد داشت. اما دندانی که پر شده می‌تواند خود را ترمیم کند و به هر حال، یک عنصر زنده است.

۳- هرگز نگذارید پوسیدگی دندان به عصب برسد

نکته مهم این است که: هرگز نگذارید پوسیدگی دندان به عصب برسد. دندانی که به عصب برسد دیگر راهی جز عصب‌کش ندارد و عصب‌کشی یعنی کشتن دندان...

و فراموش نکنید که هزینه عصب‌کشی حداقل ۳ برابر پر کردن دندان است.

اگر بخواهید دندان را بکشید و مثلاً ایمپلنت کنید، ده برابر عصب‌کش باید هزینه پرداخت کنید.

یعنی من چند ماه پیش یک دندان را با ۳۵۰ پر کردم، با ۱ میلیون تومان یکی را عصب‌کش کردم و پرسیدم، گفتند ایمپلنت ۱۰ میلیون تومان است!

۴- مراقب پوسیدگی مثلثی باشید

دکتر گفت یکی از چیزهایی که باعث می‌شود شخص دیر متوجه شود که دندانش وضع وخیمی دارد این است که پوسیدگی از نوع مثلثی است. در این نوع پوسیدگی، وقتی شما روی دندان را نگاه می‌کنید مثلاً می‌بینید که یک نقطه کوچک سیاه دیده می‌شود و فکر می‌کنید که حالا خیلی مانده که دندان به عصب برسد؛ غافل از اینکه میکروب‌ها از آن نقطه نفوذ کرده‌اند و زیر آن نقطه جمع شده‌اند و دارند همینطور فعالیت می‌کنند...

پس، اگر مدتی هست که یک نقطه سیاه روی دندان شما وجود دارد، به سرعت اقدام کنید و با عکسی که می‌گیرید مشخص کنید که پوسیدگی در چه وضعیتی است.

۵- هر چهار تا شش ماه یک بار به دندان‌پزشک مراجعه کنید

من وقتی اخیراً رفتم مطب، دکتر که از آشنایان است، گفت: فلانی غیبتت زیاد شده! آخرین بار کی آمدی؟ گفتم: فکر می‌کنم چهار سال پیش بود‍! رفت و پرونده را آورد، گفت: عزیزم، ۱۲ سال پیش بوده!!! 8(

گفت: می‌دانی طبق قوانین مردم باید هر چند وقت یک بار به دندان‌پزشک مراجعه کنند؟ ۴ تا ۶ ماه یک بار. با این حساب، حضرتعالی غیبت کبری داشته‌ای!! :)

به هر حال، هر چند هزینه‌های دندان‌پزشکی انصافاً بالاست اما فکر می‌کنم ارزشش را دارد.

۶- ربط مزاج با پوسیدگی دندان

ممکن است یکی بگوید مثلاً من یک نفر را می‌شناسم که هرگز مسواک نمی‌زند و هیچکدام از دندان‌هایش هم خراب نیست اما من که هر روز مسواک می‌زنم دندان‌هایم داغون است! این سؤال را از دکتر پرسیدم. گفت: عوامل مختلفی در پوسیدگی زودتر یا دیرتر مؤثر است. یکی از مهم‌ترین عوامل، غلیط بودن بزاق است. (مثلاً براق دهان من آنقدر غلیط بود که دکتر می‌گفت مته‌ی دریل من دائم در دندان تو قفل می‌کند! بزاق دهانت مثل چسب است!)

من در مطلب «آشنایی با موضوع مهمی به نام «مزاج» در نیم ساعت» در مورد مزاج صحبت کرده‌ام. بررسی‌ام روی برادر بزرگ‌تر که مزاج بلغمی دارد و برادر کوچک‌تر که مزاج دموی دارد (هر دو مزاج‌های آبدار هستند) و خودم که سوداوی هستم و مادرم که صفراوی است نشان می‌دهد که مزاج‌های آبدار (بلغمی و دموی) کمتر دندان‌هایشان خراب می‌شود (همانطور که دو برادر من تقریباً هیچ دندان خرابی ندارند اما من و مادرم حداقل ۶ دندان خراب داریم)

دکتر می‌گفت: تو باید هر شب بالای سرت آب باشد و هر وقت تکان خوردی و بیدار شدی، آب بخوری و دهانت را با آب شست‌وشو دهی. نباید بگذاری دهانت خشک و بزاق دهانت غلیظ شود.

۷- نوع قیمت‌گذاری پر کردن یا عصب‌کش دندان

در مورد قیمت‌گذاری این موارد هم از دکتر پرسیدم، گفت: قیمت‌ها به موارد زیادی بستگی دارد؛ مثلاً اینکه پر کردن یک کاناله باشد یا دو کاناله (یعنی هر دو پایه دندان خراب شده باشد و نیاز به پر کردن داشته باشد یا خیر)، دندان آنقدر خراب باشد که پین (پیچ) بخواهد یا خیر؟ نیاز به روکش کشیدن باشد یا خیر. (مثلاً جاهایی که دندان دیده می‌شود روکش می‌کشند و دندان‌های آخر را خیر)

۸- به متخصص‌های مختلف دندان فکر کنید!

من فکر می‌کردم مثلاً کسی که دندان‌پزشک است، یعنی همه کار می‌تواند روی دندان انجام دهد. اما در این چهار پنج باری که مطب رفتم و صحبت‌های دکتر با بیمارها را گوش کردم، فهمیدم فقط همین یک عضو ساده‌ی بدن چقدر متخصص نیاز دارد! مثلاً یک بیمار آمد، دکتر عکس را دید، گفت باید بروی «متخصصِ کیست». یکی دیگر آمد، گفت این در تخصص من نیست باید بروی پیش «متخصص ریشه دندان»! یکی آمد ایمپلنت کند، گفت باید بروی پیش «متخصص ایمپلنت». یکی دیگر آمد، گفت ابتدا باید بروی به یک «متخصص فک و صورت» عکس را نشان دهی... یک خانم باردار آمد، او را پیش یک متخصص دیگر فرستاد، قطعاً سیم‌کشی دندان هم متخصص خاص خود را دارد. یا مثلاً دکتر می‌گفت چند روز پیش یک دندان را جراحی می‌کردم، یک اتفاق عجیب افتاد که با دانش من هم‌خوانی نداشت. کتاب‌های دانشگاه را آوردم، باز کردم، دیدم دقیقاً صفحه اول در پانوشت صفحه جواب سؤالم را نوشته! (که مثلاً دندان شماره ۶ و فلان دندان با هم عصب نزدیک به هم دارند و... / خیلی یادم نیست که مشکل و پاسخ چه بود)

۹- ویدئوهای مربوط به عمل‌های جراحی دندان را مشاهده کنید

خیلی مؤثر است که بدانید عمل‌های جراحی مختلف چگونه انجام می‌شود. من فیلم برخی از آن‌ها را که خودم قبل از مراجعه به دکتر دیدم اینجا قرار می‌دهم:

۱- فیلم عصب‌کش و پین‌گذاری و پر کردن دندان:

۲- فیلم کامل کاشت ایپملت دندان:

۱۰- دندان سالم و زیبا یکی از لازمه‌های موفقیت و دندان ناسالم یکی از موانع موفقیت است.

وقتی در یک جمع علمی و مهم قرار می‌گیرید و مثلاً لازم می‌شود که لبخند بزنید، اگر دندان‌های زرد یا خراب (سیاه) داشته باشید، احتمالاً با چالش‌های زیادی در آن شغل مواجه می‌شوید. (من شخصی را می‌شناسم که دکترا دارد و بسیار هم انسان فعالی است اما چون دهانش همیشه بوی بسیار بدی می‌دهد و دندان‌هایش هم ایراد دارد، در جایگاهی بسیار کمتر از جایگاهش در سازمانشان به کار گرفته می‌شود...)

امیداورم با جدی گرفتن این نکات و مراقبت از دندان‌ها زندگی آرام‌تری داشته باشید.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند