نکات اخلاقی

babani

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْمُؤْمِنُ حَسَنُ الْمَعُوْنَةِ خَفِيْفُ الْمَؤُْنَةِ جَيِّدُ التَّدْبِيرِ لِمَعِيْشَتِهِ لا يَلْسَعُ مِنْ جُحْر مَرَّتَيْنِ(1)

ترجمه
آدم با ايمان كمك او پر ارزش، هزينه او كم، در زندگى با تدبير، و هرگز از يك سوراخ دوباره گزيده نمى شود (هيچ گاه از يك ناحيه دوبار غافلگير نخواهد شد.

شرح کوتاه
ايمان جلوه ها و نشانه هاى علمى و اخلاقى و اجتماعى دارد كه بدون اسم بى مسمايى بيش نيست، در حديث فوق به چهار نشانه آن اشاره شده است:
1- افراد با ايمان كمك هاى ارزنده اى در اختيار برادران مسلمان خود مى گذارند، چرا كه كمك هاى آنها با دلسوزى و اخلاص و آگاهى همراه است.
2- آنها زندگى پرخرج و تجملاتى كه براى تهيه وسايل آن آلوده همه گونه خلافكارى شوند ندارند.
3- آنها در امر زندگى و مخصوصاً امور اقتصادى با تدبير و هوشيارند.
4- آنها از هر حادثه اى فوراً درس عبرت مى گيرند و به همين دليل هرگز از يك ناحيه دو بار ضربت نمى خورند.

1. از كتاب سفينة البحار.

babani

امام حسن(عليه السلام) مى فرمايد:

عَجِبْتُ لِمَنْ يَتَفَكَّرُ فى مَأْكُولِه كَيْفَ لا يَتَفَكَّرُ فى مَعْقُولِهِ، فَيُجَنِّبُ بَطْنَهُ ما يُؤْذيهِ وَيُودِعُ صَدْرَهُ ما يُرْدِيهِ(1)

ترجمه
عجب دارم از آنها كه به غذاى جسم خود مى انديشند; امّا به غذاى روح خود نمى انديشند، خوراك ناراحت كننده از شكم دور مى دارند; امّا قلب خود را با مطالب هلاكت زا آكنده مى كنند.

شرح كوتاه
همان طور كه پيشواى بزرگ ما فرموده مردم معمولا در غذاى جسمانى خود سختگيرند جز در پرتو نور چراغ دست به سفره نمى برند، و جز با چشم باز لقمه بر نمى گيرند، از غذاهاى مشكوك مى پرهيزند، و بعضى هزار گونه نكات بهداشتى را در تغذيه جسم رعايت مى كنند.
امّا در غذاى جان، با چشم بسته، در لابه لاى ظلمت هاى بى خبرى، هرگونه غذاى فكرى مشكوكى را در درون جان خود مى ريزند، گفتار دوستان نامناسب، مطبوعات بدآموز، تبليغات مشكوك يا مسموم همه را به آسانى مى پذيرند و اين جاى بسيار شگفتى است.

babani

امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:

اَلْمُؤْمِنُ بَيْنَ مَخافَتَيْنِ: ذَنْبٌ قَدْ مَضَى لا يَدْرِى ما صُنْعُ اللهُ فيه وَ عُمْرٌ قَدْ بَقِىَ لا يَدرِى ما يَكْتَسِبُ فِيهِ(1)

ترجمه
انسان با ايمان همواره از دو چيز نگران است از گناهان گذشته خود كه نمى داند خدا با او چه رفتار مى كند، و از عمر باقيمانده كه نمى داند خود چه خواهد كرد!

شرح كوتاه
بارزترين نشانه ايمان، احساس مسؤوليت است، احساس مسؤوليت در برابر اعمالى كه انجام داده و احساس مسؤوليت در برابر وظايف و تكاليفى كه در پيش دارد.
آن كسى كه اين دو احساس را دارد همواره به فكر جبران كوتاهى هاى گذشته است; و همچنين در فكر پيدا كردن بهترين راه ممكن براى استفاده از فرصت هاى باقيمانده، و اين هر دو رمز تكامل و پيشرفت يك انسان با يك ملت است، مردمى كه نه به اعمال گذشته مى انديشند و نه به فكر ساختن آينده اند، افرادى بينوا و بدبختند.

1. اصول كافى، جلد 2، صفحه 7.

babani

یكی از عوامل سقوط انسان که در قرآن به آن اشاره شده است، شیطان است.

قرآن می‌فرماید :

یَا بَنِی آدَمَ لاَ یَفْتِنَنَّكُمُ الشَّیْطَانُ كَمَا أَخْرَجَ أَبَوَیْكُم مِّنَ الْجَنَّةِ (اعراف27)

ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد آنچنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون كرد.

در قرآن كریم روی چند حركت شیطان تكیه شده است :

1. تزیین اعمال زشت : وَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ(نمل24)

شیطان اعمالشان را در نظرشان زینت داده آنها را از راه بازداشته.

2. وعده دروغ دادن و آرزوهای باطل: یَعِدُهُمْ وَیُمَنِّیهِمْ وَمَا یَعِدُهُمُ الشَّیْطَانُ إِلاَّ غُرُورًا ﴿نساء120﴾

شیطان به آنها وعده های (دروغین) میدهد و به آرزوها سرگرم میسازد و جز فریب و نیرنگ به آنها وعده نمی‏دهد.

3. وعده فقر : الشَّیْطَانُ یَعِدُكُمُ الْفَقْرَ (بقره268)

شیطان، شما را (به هنگام انفاق)، وعده فقر و تهیدستی می‏دهد.

4. فرمان به بدی فحشاء : فَإِنَّهُ یَأْمُرُ بِالْفَحْشَاء وَالْمُنكَرِ (نور21)

او امر به فحشاء و منكر می‏كند.

5. وسوسه : فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّیْطَانُ (اعراف20)

سپس شیطان آنها را وسوسه كرد.

6. نزغ و اختلاف : وَإِمَّا یَنزَغَنَّكَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ إِنَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿اعراف200﴾

و هر گاه وسوسهای از شیطان به تو رسد به خدا پناه بر، كه او شنونده و دانا است.

7. اغواء و اضلال از مسیر هدایت : وَلأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ (حجر39)

و همگی را گمراه خواهم ساخت.

babani

آیه :

يَأَيُّـهَـا الَّـذِينَ ءَامَـنُـواْ إِن تَـتَّـقُـواْ الـلَّـهَ يَجْعَل لَّـكُـمْ فُـرْقَـانـاً وَيُكَـفِّرْ عَنـكُمْ سَيِّـئَـاتِـكُمْ وَيَغْـفِرْ لَكُـمْ وَالـلَّـهُ ذُو الْفَضْـلِ الْعَظِيمِ‏ ( انفال -29)

ترجمه :

اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد! اگر تقواى الهى پيشه كنيد،

خداوند برايتان فرقانى (قوّه ‏ى شناخت حقّ از باطلى) قرار مى دهد

و بدى ‏هايتان را از شما مى‏ پوشاند (در دنیا) و شما را مى‏ آمرزد (در آخرت)

و خداوند صاحب فضل وبخشش بزرگ است.

نکته:

به گفته‏ ى تفسير كبير فخررازى، «تكفير سيّئات»، پرده‏ پوشى در دنيا و «مغفرت»، رهايى از قهر خدا در آخرت است.

تقوا پناهگاه دنيا و راه بهشت:

امام علی(ع) :

فَإِنَّ التَّقْوَى فِي الْيَوْمِ الْحِرْزُ وَ الْجُنَّةُ وَ فِي غَدٍ الطَّرِيقُ إِلَى الْجَنَّةِ

(نهج البلاغه خطبه 235)

ترجمه :

پرهيزكاري در دنيا نگهبان و پناهگاه است و در قيامت، راه بهشت.

اوصاف پرهیزگاران

حدیث :

امام علی (ع) : لِلمتّقی ثَلاثُ عَلاماتٍ: اِخلاصُ العَمَلِ و قَصرُ الاملِ و اِغتنامُ المَهلِ؛

(غررالحكم و درالكلم، حدیث 737)

ترجمه : انسان متّقی سه علامت دارد:

1. در کارش اخلاص دارد.

2. آرزوهایش کوتاه است .

3. غنیمت شمار فرصت هاست.