[ بخش اصلی آموزشها | افزودن آموزش | داری بیشترین امتیاز | دارای بیشترین بیننده | جدیدترین نظرات ]

نحوه‌ی تایپ شعر فارسی (نكاتی در مورد هم‌ترازی و ...)

Sunday, 2007 October 07 نویسنده: Hamid تعداد بازدید: 111299 بار #آموزش Word (واژه پرداز مايکروسافت) امتیاز متوسط: 5

سلام؛

در آموزش مبحث Word، داشتم موضوع ترازبندی پاراگراف‌ها را می‌گفتم كه یكی از شاگردها پرسید: استاد، با توجه به نكاتی كه گفتید، برای تایپ یك بیت شعر كه هر دو مصراع طبیعتاً باید مساوی (Justify) شوند، باید چه كار كنیم؟

هر چند در ابتدا چندان جواب قانع‌كننده‌ای نداشتم كه بدهم، اما اجازه خواستم كه جلسه بعد نحوه‌ی تایپ شعر فارسی را بفهمم و بگویم... و خلاصه بعد كمی دقت، توانستم بفهمم.

قبل از این‌كه ادامه بدهم، كمی روشن‌تر صحبت كنم:
فرض كنید قرار است چنین متنی را تایپ كنیم:

حكایت

پارسایی را دیدم كه به محبت شخصی گرفتار نه طاقت صبر و نه یارای گفتار چندان كه ملامت دیدی و غرامت كشیدی ترك تصابی نگفتی و گفتی
كوته نكنم ز دامنت دست
ور خود بزنی به تیغ تیزم
بعد از تو ملاذ و ملجأای نیست
هم در تو گریز ار گریزم
باری ملامتش كردم و گفتم عقل نفیست را چه شد تا نفس خسیس غالب آمد؟! زمانی به فكرت فرو رفت و گفت:
هر كجا سلطان عشق آمد نماند
قوّت بازوی تقوا را محل
پاكدامن چون زید بی‌چاره‌ای
اوفتاده تا گریبان در وحل

همانطور كه می‌بینید، در این حكایت، چهار بیت شعر در بین متون تایپ شده است...
سؤالی كه مطرح است، این است كه چطور دو مصراع این ابیات را:
اولا: در مقابل هم قرار دهیم؟
ثانیاً: هر دو مصراع را دقیقا به یك اندازه كنیم؟

من نتیجه نهایی را هم نشان دهم كه متوجه منظورم بشوید. می‌خواهیم در نهایت به این حالت برسیم:

مطمئناً تا به حال با Word كار كرده‌اید و با ابزار مربوط به هم‌ترازی آشنا هستید. همانطور كه می‌دانید ما در كل، چهار نوع هم‌ترازی داریم:
- هم‌ترازی از راست یا Right (یا در اصطلاح "راست‌چین"): در این حالت تمام متون شما از سمت راست و دقیقا از یك نقطه خاص شروع می‌شوند (مثل همین نوشته‌ای كه الان در حال خواندن آن هستید)
- ترازبندی وسط یا Center (وسط‌چین): در این حالت متون شما به وسط یك سطر منتقل می‌شوند. (مثل كلمه "حكایت" در جدول بالا)
- هم‌ترازی از چپ یا Left (چپ‌چین): در این حالت نوشته‌های شما از سمت چپ با هم تراز می‌شوند، یعنی از یك نقطه آغاز می‌شوند. (مثل متون انگلیسی‌ای كه احتمالا در سرتاسر وب دیده‌اید...)
- هم‌ترازی از طرفین یا Justify: در این حالت كه ویژه یك پاراگراف (چند خط متن بدون این‌كه بینشان Enter خورده باشد) است، خط‌های پاراگراف به صلاح‌دید Word كمی كشیده می‌شوند تا از دو طرف به یك اندازه باشند... (اگر نگاهی به یك ستون روزنامه بیندازید متوجه می‌شوید كه چقدر دقیق، خطوط با هم مساوی شده‌اند)

برای تایپ ابیات ما باید چند نكته خیلی مهم را از نرم‌افزار Word بدانیم:
1- چند ستونه كردن متون
2- استفاده از Shift+Enter به جای Enter
3- هم‌ترازی طرفین

اگر به روزنامه‌ها دقت كنید، متوجه می‌شوید كه در همه آن‌ها از امكانی استفاده شده است كه متون را در چند ستون درج كرده‌اند. این امكان در Microsoft Word 2003 از منوی Format و كلیك روی گزینه Columns قابل دسترسی‌ست. ما از این كار برای قرار دادن دو مصراع یك بیت در مقابل هم استفاده می‌كنیم.

فقط تنها نكته‌ای كه باید به آن توجه كرد این است كه:

شما در تایپ ابیات باید ابتدا مصراع‌های اول همه بیت‌ها را پشت سر هم تایپ كنید و در پایان هر مصراع، برای رفتن به خط بعد، به جای Enter از Shift+Enter استفاده كنید.
متوجه شدید؟

یك تعریف كلی در مورد Enter وجود دارد: هر كجا شما از Enter استفاده كنید، مطمئنا با این‌كار یك پاراگراف ایجاد كرده‌اید.
ما برای انجام این‌كار نباید برای هر مصراع پاراگراف ایجاد كنیم، بلكه باید همه مصراع‌ها در خط‌های مختلف، اما كلاً در یك پاراگراف داشته باشیم...

با توجه به توضیحات بالا، دو بیت اول حكایت بالا باید به این صورت تایپ شود: [به رنگ مصراع‌های یك بیت دقت كنید]
كوته نكنم ز دامنت دست
بعد از تو ملاذ و ملجأای نیست
ور خود بزنی به تیغ تیزم
هم در تو گریز ار گریزم
[یعنی ابتدا مصراع اول بیت اول، سپس یك Shift+Enter، سپس مصراع اول بیت دوم، دوباره یك Shift+Enter، سپس مصراع دوم بیت اول، بعد Shift+Enter، سپس مصراع دوم بیت دوم و در نهایت، مجدداً یك Shift+Enterدیگر بزنید و اگر صد بیت هم بود، همین‌طور ادامه می‌دهید...]

حالا كافی‌ست موس را در انتهای كلمه "گریزم" (آخرین كلمه تایپ شده) یك بار كلیك كنید و كلید موس را پایین نگه دارید و تا ابتدای كلمه "كوته" بكشید تا این چند مصراع Select شوند:

حالا از منوی Format روی گزینه Columns كلیك كنید و در كادر باز شده، مورد مربوط به "دو ستونه" را انتخاب كنید و تنظیمات را شبیه به تصویر زیر قرار دهید (تنظیماتی كه با رنگ قرمز مشخص شده‌اند بسیار مهم هستند! هر كدام كه اشتباه تنظیم شوند، بعداً شما را با مشكل مواجه خواهند كرد):

حالا در همین حالت، روی دكمه Justify (روی نوار ابزار) كلیك كنید یا كلیدهای تركیبی Ctrl+J را بفشارید...

خواهید دید كه ابیات شما دقیقا به همان‌ صورتی كه انتظارش را داریم در آمده و طول مصراع‌ها با هم مساوی است.

نكته مهم: با استفاده از خط‌كش‌های بالای صفحه می‌توانید ابیات را به وسط صفحه منتقل كنید یا به هر كجا كه خواستید، جابه‌جا كنید. به تصویر نهایی دقت كنید:

امیدوارم این مقاله در تایپ صحیح ابیات به شما كمك كند...
اگر سؤالی در این زمینه بود، در انجمن‌های گفتگو مطرح كنید.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند

ارسال سؤال یا نظر

1- علي:
بوسیله: , در: Tuesday, 2008 January 08-کد: 520
عند معرفتي

2- سما:
بوسیله: , در: Sunday, 2008 July 20-کد: 640
به نظر من راه بهتر زدن شعر در جدول است به اين ترتيب كه پس از زدن هر مصراع شيفت و اينتر را مي زنيم و در انتها جدول را مخفي مي كنيم و اصلاً نيازي به Columns نداريم

3- S.G:
بوسیله: , در: Friday, 2008 August 01-کد: 645
ممنون و متشكر

4- احمد سعیدی:
بوسیله: , در: Saturday, 2009 January 31-کد: 752
دستتون درد نکنه عالیه

5- ابراهیم:
بوسیله: , در: Thursday, 2009 May 07-کد: 853
خوب

6- مهدي:
بوسیله: , در: Thursday, 2009 May 07-کد: 854
اگه خواستيد به لينك منم يه سري بزنيد. فكر ميكنم بتونه به كساني كه ميخوان شعر تايپ كنن كمك كنه.
http://tamdata.parsiblog.com/589059.htm

7- pouya:
بوسیله: , در: Tuesday, 2009 June 30-کد: 929
دستت درد نکنه
مدتی زیادی روش کار میکردم ، البته منم به این نتیجه رسیدم اما نه به این دقیقی
ای ولله

8- غزل:
بوسیله: , در: Monday, 2009 July 20-کد: 959
خیلی خوب بود ممنون. من مدت زیادی دنبال جواب این سوال بودم. از اساتید ICDL هم پرسیدم نمی دونستن. روش جدولی که دوستان هم گفتن خوب بود. سرسبز و پیروز باشین.

9- رويا:
بوسیله: , در: Saturday, 2009 August 15-کد: 988
سلام روش شما بسيار جالب بود اما در مورد اشعاري كه قبلا تايپ شده و امكان استفاده از اين روش را ندارند مي توانند دز دكمه هاي تركيبي شيفت و حرف ت استفاده كنند براي كشيده شدن حروف البته بايد گفت كه در بعضي سيستم ها بايد حرف ت را با حرف ط جايگزين كرد

10- ایوب:
بوسیله: , در: Monday, 2009 December 07-کد: 1214
عالی بود دمت گرم.گوشت بشه تو اون دنیا واست

مشاهده ادامه نظرات