لیستی از برنامه ها، تنظیمات و کارهایی که باید روی کامپیوترهای یک شبکه عمومی انجام شود

یکی از چیزهایی که اعصاب یک مدرس (مثل من) را خرد می‌کند، مواجه شدن با شبکه‌ی سایت‌های مؤسسات آموزشی و دانشگاه‌هاست. شبکه‌هایی که توسط افرادی ناشی و بی‌سلیقه بسته شده و مدیریت می‌شود.

یک شبکه‌ی ایده آل، باید نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای لازم برای مدیریت یک کلاس را داشته باشد و علاوه بر این‌ها، تنظیمات مورد انتظار نیز روی سیستم‌ها اعمال شده باشد.

در اینجا یک CheckList از آنچه باید در یک شبکه آموزشی و یا شبکه‌های کافی‌نت و امثال آن انجام شود ارائه می‌کنم که هم برای متخصصینی که شبکه را می‌بندند مفید است و هم برای خدمات کامپیوتری‌هایی که برای مشتریان، کامپیوتر اسمبل می‌کنند و هم برای مدیران آی.تی و مدیران مدارس و مؤسساتی که یک یا چند کارگاه کامپیوتر در مؤسسه دارند و احتمالاً یک شبکه‌کار می‌خواهد شبکه مؤسسه را ببندد، آن‌ها می‌توانند این لیست را به او بدهند و بخواهند که همه موارد را انجام دهد و کنار هر کدام که انجام داد یک تیک بزند.

تنظیمات عمومی ویندوز:

۱-    تنظیم تاریخ و ساعت و Time zone (منطقه زمانی باید حتماً روی Tehran باشد و تیک Daylight Saving حتماً خورده باشد)
۲-    تنظیم رزولوشن: به خصوص در شبکه‌های آموزشی، رزولوشن همه‌ی کامپیوترها باید یکسان باشند در غیر این‌صورت کاربران هنگام Share شدن دسکتاپ مدرس، ممکن است فقط بخشی از آن را ببینند. (توجه: برای جلوگیری از چشم‌درد کاربرها Screen Refresh Rate را به بالاترین حد خود تغییر دهید: آموزش)
۳-    برگرداندن ویندوز به قالب پیش فرض خود. (دقت کنید که در یک شبکه آموزشی نباید قالب مورد پسند شبکه‌کار انتخاب شود! سیستم باید همیشه حالتی داشته باشد که انگار همین الان ویندوز روی آن نصب شده. همه چیز باید پیش‌فرض باشد وگرنه به طور مثال مدرسی که می‌خواهد ویندوز را آموزش دهد با مشکلات جدی مواجه می‌شود)
۴-    ترجیحاً تعداد درایو‌ها و حجم آن‌ها در همه‌ی سیستم‌ها یکسان باشد.
۵-    برنامه‌های بخش Quick Lunch و برنامه‌های لیست منوی Start در همه‌ی سیستم‌ها یکسان باشد. حتی یک آیکون اضافه در منوی استارت در تدریس مفاهیم ایجاد مشکل می‌کند.
۶-    تمام آیکون‌های اضافه به ویژه آیکون‌ برنامه‌هایی که کاربران هرگز آن‌ها را مستقیماً اجرا نمی‌کنند (مثل Acrobat Reader و Playerها و...) باید از روی دسکتاپ حذف شوند. کاربران باید یاد بگیرند برنامه‌ها را از طریق منوی Start اجرا کنند.
۷-    آیکون‌های فعال کنار ساعت (System Tray) و حتی ابعاد پیش فرض پنجره‌ها قبل از فریز کردن نباید تغییر داده شود. یعنی در حالتی که ویندوز فریز نیست شما حتی حق ندارید پنجره MyComputer را در حالت Maximize ببندید! چون این حالت در ذهن ویندوز می‌ماند و بعداً کاربران هر وقت این پنجره را باز کنند به حالت Maximize می‌بینند، همین مورد در آموزش‌ها ایجاد اختلال می‌کند.
۸-    حذف برنامه‌های اضافه در Startup. (در منوی Run تایپ کنید msconfig.msc و در تب Startup تیک برنامه‌های اضافه را بردارید که لود شدن ویندوز بی‌جهت کند نشود)
۹-    دقیق بودن IP‌ها و Workgroup در همه‌ی سیستم‌ها.
۱۰-    تنظیمات بسیار مهم Power Options: با توجه به اینکه بسیاری از اوقات سیستم‌های یک کارگاه کامپیوتر روشن می‌ماند، شاید مهم‌ترین تنظیمات در آن‌ها تنظیمات مربوط به برق باشد. گاهی یک روز یک مانتیور روشن مانده و یک تصویر ثابت را نمایش داده که این باعث سوخته شدن پیکسل‌ها می‌شود. تنظیمات: فعال شدن Screen saver روی 30 دقیقه و خاموش شدن مانیتور روی 45 دقیقه و حالت Sleep روی 90 دقیقه باشد.
۱۱-    نکات مورد نیاز که استفاده‌ کنندگان از سیستم‌ها باید بدانند را در یک فایل Pdf درج کنید و روی دسکتاپ همه‌ی سیستم‌ها با نامی که جلب توجه کند، مانند: مرا بخوان! قرار دهید. اگر با سلیقه هستید با نرم‌افزاری مثل Multimedia Builder یک فایل اجرایی ایجاد کنید که با یک سری انیمیشن (عکس gif که در اینترنت موجود است) به کاربر به طور مثال بفهماند که بعد از پایان کار با کامپیوتر، صندلی خود را زیر میز قرار دهد و یا سیستم را خاموش کند. این فایل اجرایی را در Startup قرار دهید که به محض بالا آمدن ویندوز خود به خود باز شود و نکات به کاربر آموزش داده شود.

نصب برنامه‌های عمومی و برنامه‌های مورد نیاز در کلاس‌های مؤسسه:

برخی برنامه‌های عمومی که باید بر روی همه‌ی ویندوزها نصب شود: (ترجیحاً آخرین نسخه باشد)
۱-    برنامه‌های ‌pdf: نرم‌افزار Acrobat Reader و یک PDF Creator مانند Primo PDF یا do pdf
۲-    بهترین نرم‌افزارهای پخش صدا و ویدئو: PotPlayer و VLC
۳-    نصب بهترین مرورگرها: Google Chrome برای کاربران خانگی و Mozilla Firefox برای کاربران حرفه‌ای و طراحی‌وب.
۴-    برنامه‌ درایو مجازی: Virtual Clone Drive  (یک درایو مجازی ایجاد می‌کند تا بتوان از ایمیج‌ها استفاده کرد، این نرم افزار رایگان است)
۵-    مجموعه‌ي Office ترجیحاً آخرین نسخه.
۶-    نصب یک آنتی‌ویروس رایگان و ساده مانند: Avira یا AVG (اگر سیستم‌ها را فریز می‌کنید نیازی به آنتی‌ویروس قوی نیست. البته باید مواقعی که از فریز خارج است احتیاط کنید)
۷-    برنامه‌های فشرده‌سازی: WinRar آخرین نسخه یا 7Zip
۸-    نصب آخرین نسخه از نرم‌افزار Flash Player
برخی از نرم افزارهای خاص محیط‌های آموزشی (به ویژه دانشگاه‌ها):
توجه: ممکن است برخی از نرم‌افزارهای این لیست در محیط مؤسسه شما نیاز نباشد. از نصب نرم‌افزاری که نیاز ندارید جداً خودداری کنید...
۱-    Adobe Photoshop
۲-    NotePad++‎
۳-    Adobe DreamWeaver
۴-    AutoCAD
۵-    SolidWorks
۶-    VMWare همراه با یک نسخه‌ی نصب شده از این سیستم عامل‌ها: Linux, Win Server 2008/2003, Win XP, Win7
۷-    MaxPlus
۸-    SQL Server
۹-    Virtual Studio
۱۰-  نرم‌افزار مرتبط با UML مانند: Rational Rose, Virtual Paradigm
۱۱-    Adobe illustrator  یا Corel Draw
۱۲-    Cisco Packet Tracer
۱۳-    NetSupport Manager

نکات قابل توجه:

۱-    کپی کردن برنامه‌ها و فایل‌هایی که دانش‌جوها در کلاس‌های مختلف نیاز دارند در یکی از درایوهای فریز شده، به طور مثال: اگر کلاس فتوشاپ در مرکز برگزار می‌شود، برنامه‌ی فتوشاپ و فایل‌های مورد نیاز آن را در یکی از درایوهای فریز شده کپی کنید تا کاربران در صورت نیاز از آنجا برداشته و در منزل نصب کنند.
۲-    Map کردن یک درایو که به یک پوشه روی سرور (به ویژه در کافی‌نت) متصل است، کاربران برای پرینت گرفتن اسنادی که از اینترنت دانلود می‌کنند اسناد را در این درایو کپی می‌کنند تا سرور به آنها دسترسی داشته و پرینت آنها را می‌گیرند.
۳-    درج نکات امنیتی استفاده از سیستم‌ها در محیط کارگاه. به طور مثال: فایل‌های شخصی خود را روی سیستم‌ها کپی نکنید.
۴-    هشدار در مورد فریز بودن سیستم‌ها و توجیه فریز بودن سیستم‌ها به زبان ساده. (کاربران باید بدانند که به محض خاموش شدن کامپیوتر، داده‌های آن‌ها از روی سیستم حذف خواهد شد)
۵-    درخواست از کاربران برای خاموش کردن سیستم‌ها و مرتب کردن صندلی‌ها پس از کلاس، با توجه به اینکه کاربران حوصله‌ی خواندن متن را ندارند، شاید بهتر باشد با انیمیشن این نکات را به آن‌ها آموزش دهید.
۶-    هشدار در مورد عدم پذیرفتن مسؤولیت سوختن و یا گم شدن فلش‌ها و دیسک‌ها.
۷-    در رجیستری ویندوز این امکان وجود دارد که شما می‌توانید تنظیم کنید قبل از ورود به ویندوز یک پیغام به کاربر نمایش داده شود. می‌توانید این نکات را در آن پیغام بنویسید.
۸-    سیستم‌های کارگاه‌های آموزشی و کافی‌نت‌ها باید حتماً فریز شوند. (آموزش فریز کردن سیستم)
۹-    اگر روی سیستم‌ها آنتی‌ویروس به روز نصب نکرده‌اید در مواقعی که سیستم‌ها فریز نیست از اتصال فلش یا هارد دیگری که ویروس‌یابی نشده است خودداری نمایید.
۱۰- سیستم‌ها باید به طور دوره‌ای (به طور مثال هفته‌ای یک بار و اگر مدیر شبکه جزئی از سازمان است، چه بهتر که آخر وقت هر روز) به طور کامل توسط مدیر شبکه بررسی شوند که اگر تنظیمات عوض شده یا فریز برداشته شده یا سیستم ویروسی شده به سرعت اقدام شود.

نکات مربوط به مدیریت شبکه بسیار زیاد است و همه این‌ها فقط از عهده یک مدیر شبکه‌ی با سلیقه و دلسوز و باهوش برمی‌آید. فراموش نکنید که شما به عنوان مدیر شبکه یا مدیر یک سازمان، مسؤول هستید. گاهی اوقات فقط تنظیم نکردن Screen Refresh Rate در کامپیوترهای یک سازمان باعث ضعیف شدن چشم ده‌ها نفر می‌شود و همه این‌ها به خاطر کوتاهی شماست!

امیدوارم شبکه‌های کامپیوتری سالم و مرتب و منظمی را شاهد باشیم.

مطالب بالا بخشی از جزوه بنده در درس «نرم‌افزارهای کاربردی شبکه‌های کامپیوتری» در دانشگاه است. پیشنهاد می‌کنم جزوه کامل را که همین امروز منتشر شده است از طریق لینک زیر دانلود و مطالعه کنید:

http://st.aftab.cc/jozveh/network-utilities

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند