پرسش از یک کتابدار؛ روشی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد یک موضوع (ویژه دانشجویان ارشد)

یکی از دروس عالی در دانشگاه علمی-کاربردی که من فکر می‌کنم این درس باید برای ارشد تمام رشته‌ها ارائه شود، درسی است با نام «اصول طراحی و پیاده سازی کتابخانه دیجیتال». درس بسیار جالبی است. هدف اصلی آن آشنایی با انواع کتابخانه دیجیتال و روش‌های استفاده از آن‌ها و بهینه کردن آن‌هاست. من در این درس تقریباً در مورد همه چیز برای دانشجویان صحبت کردم! از XML بگیرید تا Inverted Fileها و حتی پای iTunes (به عنوان یک کتابخانه دیجیتال و روشی برای ارائه اسناد دیجیتال در نرم افزار خاص کتابخانه) هم وسط آمد. شاید من بیشتر از دانشجوها از این درس لذت بردم! :) (مروری بود بر دانسته‌هایم در زمینه‌های مختلف)

اما یکی از بحث‌های جذابی که خودم برای اولین بار بود برخورد داشتم، مفهومی بود با عنوان Ask a Librarian (از یک کتابدار بپرس)

هیچ می‌دانستید در اینترنت سایت‌هایی هستند که ده‌ها متخصص کتابداری به صورت آنلاین آماده پاسخگویی به سؤالات شما و رساندن شما به مراجع مورد نیازتان هستند؟

تصور کنید مثل من برای پایان‌نامه ارشد موضوعی را انتخاب کرده‌اید که حتی خودتان و استاد راهنمایتان نمی‌دانید به انگلیسی باید چه چیزی را جستجو کنید!! یعنی آنقدر این موضوع کم کار شده و کم به ذهن افراد می‌رسد که خودتان از پس پیدا کردن منابع و مراجع برنمی‌آیید. خوب، مشکلی نیست! خیلی راحت می‌توانید با یک کتابدار آنلاین مشورت کنید و از او کمک بگیرید!

پیش‌شرط: زبان انگلیسی!

انواع روش‌های پرسش از یک کتابدار:

۱- چت زنده:

سایت‌هایی هستند که کتابداران، در همان لحظه، آنلاین هستند و به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهند. البته منظور این نیست که مثلاً بپرسید «امضای دیجیتال چیست؟» و انتظار داشته باشید شروع به بیان مفهوم آن کنند! خیر، بلکه شما را ارجاع می‌دهند به کتاب‌ها، لینک‌ها و سایت‌هایی که این مفهوم را بیان کرده باشند. مثلاً قبل از شروع کلاس یکی از دانشجویان از من در مورد «امضای دیجیتال» مطلب خواست. وقتی به این بحث رسیدیم همانجا وارد یکی از این سایت‌ها شدم و روی Ask a Librarian کلیک کردم:

سایت SPL.org (کتابخانه عمومی سیاتل)

همانطور که می‌بینید 24/7 هستند یعنی هفت روز هفته و ۲۴ ساعت شبانه روز پاسخگو خواهند بود.

من پرسیدم: I need some references to digital signature

جالب است که ابتدا پرسید برای تحقیقات دانشگاهی می‌خواهید؟ گفتم بله.
گفت: نام دانشگاهتان چیست؟ و من گفتم...
گفت: دانشگاهتان کتابخانه دارد؟ گفتم: تقریباً خیر.
گفت: پس یک دانشگاه در نزدیکی شما که دارای کتابخانه‌ی مهمی باشد را معرفی می‌کنم. (و سایت انگلیسی کتابخانه دانشگاه تهران را لینک داد: فارسی - انگلیسی)
بعد گفت روی فلان لینک کلیک کنید و خلاصه رفتیم تا رسیدیم به لینک‌هایی در مورد این موضوع.
بعد شروع کرد ده‌ها کتابخانه و لینک دیگر که مفید و مرتبط با امضای دیجیتال بودند را پشت سر هم در عرض ۲۰ دقیقه ارسال کرد تا جایی که ما خسته شدیم!!!

دانشجویان ارشد احتمالاً متوجه می‌شوند که همین معرفی سایت کتابخانه دانشگاه تهران چقدر می‌تواند مفید باشد! پس یک چیز یاد گرفتیم: قبل از رفتن به کتابخانه دانشگاه‌ها ابتدا بررسی کنید که یک سایت رسمی و فعال دارند یا نه؟ ابتدا جستجو کنید و سپس به آن دانشگاه بروید تا با برنامه رفته باشید و وقتتان تلف نشود.

اکثر کتابخانه‌های بزرگ دنیا امکان چت با کتابدارانشان را فراهم کرده‌اند. نتیجه این جستجو را ببینید: ask a librarian chat

اگر انگلیسی‌تان قوی است با چند کتابدار در مورد موضوعتان مشورت کنید من شک ندارم که پیشنهادات و رفرنس‌های مفیدی معرفی می‌کنند.

۲- پرسش از طریق ایمیل

روش دیگر که بسیاری از کتابخانه‌ها آن را پشتیبانی می‌کنند این است که شما سؤالتان را از طریق ایمیل مطرح کنید و در کمتر از دو روز یا نهایتاً یک هفته یک پاسخ بلند بالا دریافت کنید!

مثلاً من سر کلاس برای تست وارد سایت کتابخانه کنگره آمریکا شدم و سؤالم در مورد موضوع پایان‌نامه‌ام را مطرح کردم:

سایت LOC - کتابخانه کنگره آمریکا

بعد از سه چهار روز یک ایمیل بسیار مفید برایم آمد که فقط عکس کلی‌اش را برای اینکه بفهمید که نسبتاً مفصل توضیح داده‌اند می‌گذارم:

جالب است که همان ابتدا توضیح داده‌اند که عبارت انگلیسی مناسب‌تر برای توصیف منظور شما چیز دیگری است و باور کنید اگر فقط همین یک جمله را می‌گفت برای من کافی بود! چون واقعاً نمی‌دانستم عبارتی که مد نظرم بود را چطور به انگلیسی برگردانم که همانی بشود که می‌خواهم!؟ حالا از ارجاعات دیگر به کتاب‌های کتابخانه‌شان و کتابخانه‌های دیگر بگذریم.

برای طرح سؤال به این صورت در کتابخانه کنگره، وارد بخش Ask a Librarian شوید.

موضوع متناسب با سؤالتان را انتخاب کنید. (دقت کنید که اگر مقابل موضوع کلمه chat نوشته بود، با کلیک روی آن می‌توانید با کتابدار آن بخش چت کنید)

توضیحاتشان را بخوانید، جالب است. مثلاً نوشته: ما تکالیف مدرسه و دانشگاه شما را حل نمی‌کنیم، از ما یک نسخه از یک کتاب را نخواهید و ...

نهایتاً روی Ask a librarian Online کلیک کنید و سؤالتان را مطرح کنید و ۵ روز کاری منتظر بمانید تا جواب به ایمیل شما ارسال شود.

برای یافتن سایت‌های بیشتر فقط کافی‌ست در گوگل Ask a librarian را جستجو کنید.

۳- از طریق تلفن و SMS:

بله، در کتابخانه‌های مختلف کتابدارانی هستند که از طریق تلفن و پیامک جواب می‌دهند!
مثلاً:

کتابخانه دانشگاه Yale را ببینید که سه روش را پشتیبانی می‌کند:

http://ask.library.yale.edu/

یا کتابخانه سانتا کروز:

http://guides.library.ucsc.edu/ask-a-librarian/phone

که البته روش تماس تلفنی چندان به درد ما ایرانی‌‌ها نمی‌خورد. ضمن اینکه من در کلاس، برای تست به یکی از کتابخانه‌ها پیامک زدم اما جوابی نیامد. شاید اصلاً پیامک از ایران بیرون نرفت! نمی‌دانم.

کتابخانه‌های ایرانی هم اینطور که در سایت کتابخانه دانشگاه تهران مشخص است پاسخگویی تلفنی دارند.

پس، فراموش نکنید که کتابداران مرجع آماده راهنمایی گام به گام شما تا رسیدن به منابع و مراجع مورد نیازتان برای تهیه یک پایان‌نامه خوب هستند.

موفق باشید؛
حمید رضا نیرومند