محمد غفاری (میرزا محمد خان غفاری) معروف به كمال الملك از بزرگترین و نام آورترین نقاشان ایران، فرزند میرزا رضاخان غفاری در حدود سال 1226ش در شهر تهران متولد شد. میرزا ابوالحسن غفاری (صنیع الملك) عموی كمال الملك و برادرش میرزا رضاخان از برجسته ترین نقاشان عصر قاجار محسوب می شدند.

محمد غفاری پس از پایان دوران مقدماتی تحصیلی در شهر كاشان، جهت ادامه تحصیل (عمدتاً در رشته نقاشی) در مدرسه دارالفنون به تهران رفت. در آن هنگام او فقط 13 سال سن داشت. معلم نقاشی دارالفنون مزین الدوله نقاش دربار ناصرالدین شاه بود و لقب " نقاش‌باشی " دربار را داشت.

محمد غفاری به خاطر ذوق و استعداد كم نظیرش به سرعت در عرصه نقاشی پیشرفت قابل توجهی كرد و خیلی زود آوازه او در نقاشی در شهر پیچیده و رجالی از دربار قاجار برای نقش تصاویر خود به او مراجعه می كردند. در این میان ناصرالدین شاه در سال 1242ش كه تحت تأثیر هنر نقاشی محمد غفاری قرار گرفته بود او را به عنوان پیشخدمت مخصوص و نقاش‌باشی به دربار برد و این واقعه فرصت و امكان مناسب و مطلوبی برای این هنرمند جوان به وجود آورد تا دهها تابلو نقاشی نفیس و زیبا از خود به یادگار گذارد.

محمد غفاری نقاش باشی دربار در سال 1269ش از سوی ناصرالدین شاه به لقب مهم " كمال الملك " مفتخر شد. در همین زمان بود كه تابلو مشهور و معروف به " تالار آیینه " را كه حدود هفت سال طول كشیده بود و از شاهكارهای نقاشی او به شمار می رود، با امضای كمال الملك به اتمام رسانید.

به دنبال وقوع كودتای 1299 كمال الملك حاضر نشد به رضاخان روی خوش نشان دهد و در این راستا حتی تقاضای رضاشاه جهت ترسیم تصویر محمدرضا ولیعهد وقت را رد كرد. این موضعگیری همگام با سعایت ها و حسادت ها و فرصت طلبی هایی كه اطرافیان و برخی رجال نشان می دادند، موجبات سرخوردگی رضاخان را از او فراهم كرده و منجر به برخورد و بی عنایتی حكومت و دولت رضاخان با او شد، سپس وزارت معارف چنانكه دلخواه رضاشاه بود بودجه مدرسه صنایع مستظرفه را كه تحت مدیریت كمال الملك اداره می شد، قطع نمود و مشكلات متعدد دیگری را پیش روی او قرار داد، تا جایی كه دیگر امكان اداره مدرسه از او سلب شد و به ناچار از خدمت در مدرسه نقاشی كه سالیان طولانی برای توسعه و اعتلای آن زحمات طاقت فرسایی را متحمل شده بود، كناره گرفت و به فاصله كوتاهی شهر تهران را به مقصد مزرعه ای در روستای حسین آباد از توابع شهر نیشابور ترك كرد و گوشه انزوا برگزید.

كمال الملك طی برخی نامه هایی كه از روستای دورافتاده حسین آباد برای تعدادی از دوستان قدیم و شفیقش در تهران می نویسد، با اشاره و گلایه و شكایت از مشكل سازی ها، حسادت ها، كوته نظری ها و خردستیزی های بی پایان درباریان، رجال و بسیاری از كسانی كه در تهران با او در ارتباط بوده اند، پناه آوردن به بیابان های خشك و عزلت گزیدن در مناطق دورافتاده و بدون امكانات و حتی دچار دزدان و قطاع الطریق شدن را مطلوب تر و خوشایند تر از مراوده و ارتباط با آن گروه پرشمار و خطرناك ساكن شهر و دربار ارزیابی می كند و از این كه با عزلت گزیدن در حسین آباد نیشابور دیگر سعادت برخورد و رو در رویی با آن جماعت را از خود سلب كرده است، احساس آرامش و شادمانی می كند.

آنچه بود كمال الملك نقاش چیره دست و كم نظیر ایران زمین كه در عشق ورزی به وطن، آزادیخواهی، اخلاق و شرف و انسانیت سرآمد اقران بود، تا پایان عمر، زندگی در مزرعه شخصی اش در حسین آباد نیشابور را بر بازگشت به شهر ترجیح داد.

سالشمار زندگی کمال‌الملک:

1226- تولد کمال الملک در تهران .
- مهاجرت خانواده به کاشان در شش ماهگی .

1234- سفر به تهران برای تحصیل .
1235- ورود به مدرسه دارالفنون .
- آموزش زیر نظر علی اکبر خان مزین الدوله .

1242- بازدید ناصرالدین شاه از دارالفنون .
- ورود به دربار به دستور ناصرالدین شاه درپی پسندیدن کار او .

1251- فوت برادر بزرگترش ابوتراب در سن 28 سالگی .

1253- خلق تابلوی دورنمای صفی آباد .

1255- گرفتن لقب نقاش‌باشی .

1258- گرفتن لقب نقاش‌باشی خاصه .

1261- فعایت مستمر در مقام نقاش دربار .
- شروع به آموزش و تدریس نقاشی به شاه .
- خلق اثر معروف با نام " حوضخانه صاحبقرانیه " .

1262- ازدواج با زهرا خانم خواهر مفتاح الملک از شخصیتهای درباری .

1263- به دنیا آمدن دخترش نصرت .
- کشیدن تابلو با نام " آبشار دوقلو " .

1267- متهم شدن به دزدی، هنگام کشیدن تابلوی تالار آیینه .

1269- گرفتن لقب کمال‌الملک از ناصرالدین شاه .

1272- آغاز به آموختن زبان فرانسه .

1273- سفر به اروپا ( فلورانس، رم و پاریس ) و اقامت در ایتالیا .

1274- ورود به پاریس .

1275- کشیدن تابلو با عنوان " مرد مصری " .

1276- دیدار با مظفرالدین شاه در فرانسه و تقاضای شاه برای برگشت به ایران .

1277- بازگشت به ایران و گرفتن نشان درجه اول و حمایل سبز مخصوص دربار .

1278- سفر به عراق، هم‌زمان با سفر مظفرالدین شاه به خارج و بازدید از عتبات عالیات .

1279- ترسیم تابلوهای فالگیر بغداد، زرگر بغدادی و شاگردش، میدان کربلای معلا و عرب خفته .

1280- بازگشت به ایران و تمارض مصلحتی به سکته .

1285- مرگ مظفرالدین شاه .

1287- پیشنهاد تأسیس مدرسه صنایع مستظرفه به دولت .

1288- تاسیس مدرسه صنایع مستظرفه و آموزش شاگردان زبده .

1293- خلق تابلوی دهکده مغانک .

1296- درگذشت پسرش حسینعلی خان .

1297- درگذشت همسرش.

1298- درگذشت مادرش .

1299- عدم پاسخ مثبت به درخواست رضاشاه برای کشیدن تصویر محمد رضا ( ولیعهد ).

1301- خلق اثر با نام " منظره کوه شمیران " .

1302- درگیری کمال‌الملک با وزرای معارف دولت وقت.

1305- بالا گرفتن اختلافات بر سر نحوه اداره و مدیریت مدرسه صنایع مستظرفه.

1306- استعفا از تدریس و کارهای دولتی، آغاز بازنشستگی و اقامت در حسین‌آباد نیشابور.

1307- نابینا شدن یک چشمش بر اثر یک حادثه .

1319- سرانجام محمد غفاری (کمال الملک) در 27 مرداد سال 1319 درگذشت و در نیشابور و در کنار قبر عطار نیشابوری بخاک سپرده شد گشت.

فهرست آثارکمال‌الملک از سال 1290 تا زمانی که چشمش آسیب دید:

- مرد برهنه
- دورنمای دماوند
- دورنمای دیگری از دماوند
- آخوند رمال
- تصویر نیم‌تنه ناصرالدین‌شاه
- تصویر مشهدی ناصر
- زن پای چراغ
- خانه سنگی
- خانه دهاتی
- دورنمای دیگری از باغ مهران
- کپیه از تابلوی مزین‌الدوله (تابلو میوه)
- سن ماتیو
- کپیه تیسین
- رمال بغدادی
- تصویر عضدالملک
- دورنمای مغانک
- پیرمرد (ناتمام)
- مصری
- تصویر دیگر مصری
- فانتن لاتور
- کبک بی‌جان
- تصویر نیم‌تنه اتابک
- صورت جوانی کمال الملک
- رمال
- تصویر کمال‌الملک در حال تبسم
- زرگر
- صورت کمال‌الملک با کلاه
- بن‌زور
- پرتیه
- صورت دیگری از کمال‌الملک با شنل
- تصویر زن(مداد)
- زری یراقی‌های جهود
- صورت دیگری از جوانی کمال‌الملک
- زنجیری
- تصویر زن (که با همکاری گوردیجانی کشیده شده)
- تصویر مرحوم ذکاء الملک
- تصویر رامبراند
- تصویر دیگری از کمال‌الملک
- دورنمای چراغ‌برها
- بازار مرغ فروش‌ها
- صورت سردار اسعد
- قالیچه صورت رامبراند
- قالیچه صورت کمال الملک
- قالیچه دورنمای منظره‌ای از شمیران
- تصویر مرحوم حاج نصرالله تقوی
- قالیچه دورنمای یاخچی‌آباد
- کپیه رافائل
- کپیه تابلوی دیگری از تیسین
- کپیه ونوس
- تصویر مظفرالدین شاه
- تصویر احمد شاه
- تصویر کمال‌الملک (آبرنگ)
- تصویر مولانا (آبرنگ)
- عرب خوابیده (آبرنگ)
- حوض صاحبقرانیه

- تکیه دولت
- دورنمای پس قلعه
- دورنمای زانوس
- تالار آیینه
- دورنمای لار
- صورت ناصرالملک
- تصویر پسر ناصرالملک
- تصویر مشیرالدوله
- تصویر وثوق‌الدوله
- تصویر ضیع‌الدوله
- پرنده الوان (آبرنگ)
- دورنمای شهر از پشت‌بام صاحبقرانیه
- دورنمای کوه شمیران از پشت‌بام مدرسه (ناتمام)
- قالیچه منظره خیابان شمیران
- زن
- کپیه باسمه فرنگی (به دستور احمدشاه)
- کپیه باسمه‌ای دیگر (به دستور احمدشاه)
- نوازنده‌ها
- تصویر ایستاده یکی از پیشخدمت‌های دربار
- نیم‌تنه یکی از درباریان (آبرنگ)
- بازار کربلا
- منظره آبشار دوقلو
- حوضخانه عمارت گلستان

- تصویر میرزاعلی‌اصغر خان اتابک (نیم تنه)
- تصویر میرزا علی‌اصغرخان (تمام قد)
- تصویر آقاعلی‌معین‌الحضور (آبرنگ) [/size][/size][/size]